VEÐRIÐ Í FAMJIN

 MAI 2024

 VEÐURSTOVA FØROYA

Les alt skjalið í pdf: Veðrið Í Famjin

Dagfesting: 14. mai 2024

Staður: Fámjinsvegur 2 – 870 Fámjin

Heimildarfólk: Arni Teindal, lærari & Niels M. Jacobsen, miðnámsskúlalærari

Viðtal við: Hanus Kjølbro

Famjin

Famjin er bygd á vestursíðuni í Suðuroy – niðast í einum stórum dali við nógvum fjøllum rundanum, úr norði eysturum og niður í sunnan. Fjøllini eru høg, úr 427 metrum (Nónfjall) upp í 590 metrar (Mjóstíggjur). Skørðini ímillum fjøllini eru eisini høg – úr 245 m (Valdaskarð) upp í 514 m (Svínagjógvin)

Vestan fyri bygdina er opið hav – úr suðuri og upp í útnyrðing kemur lotið beint uttan úr havi inn á bygdina.

1. myndin: Kort av Suðuroy. Famjin sæst í reyða kringinum

Veðrið í bygdini

Veðrið í Famjin er tengt at ættini, sum tað er í øllum støðum í Føroyum.

Kemur hann norðaneftir oman av Knúkanum ella av ættunum eystanfyri og niður í sunnan, verja fjøllini fyri ættini, men fer hann vestur um sunnan og kemur av útsynningi og uppeftir, kann vera bæði brim og mjørki.

Tað er lætt at síggja ættirnar í Famjin. Tær síggjast í Vatninum , sum er innan fyri Rivið. Uttan fyri Rivið kallast á Sundinum.

Fyri at fáa greiði á hvussu veðrið er á teimum ymsu ættunum í Famjin, setti undirritaði seg í samband við Arna Teindal, lærara, sum er ættaður úr Famjin og hevur búð har meginpartin av lívinum. Við sær hevði hann Niels Jacobsen, miðnámskúlalærara, eisini úr Famjin.  

Við til samrøðuna, sum var í heiminum hjá Arna Teindal í Fámjin, hevði eg spurnarblað – til allar 16 ættirnar, ið vanliga eru umtalaðar í bygdini:

Ø Er vindurin javnur ella ójavnur á ættini

Ø Er meira vindur í ættini enn aðrasteðs – ella øvugt

Ø Er ættin vát – t.e. regn, tá ið turt er aðrastaðni – ella øvugt

Ø Er hetta mjørkaætt?

Ø Er ættin vanliga ein góð ætt ella ein ring ætt – ber til at siga tað við fáum orðum?

Ø Onnur viðurskifti um ættina, søgur, fyribrigdi, hendingar o.s.fr.

Spurt varð somu spurningarnar ætt fyri ætt. Byrjað varð við norðan, og var farið allan kringin runt eystureftir, og steðgað var við heil- og hálv- og millumættirnar.

2. myndin: Tær 32 ættirnar. Til samrøðuna eru ikki allar 32 ættirnar brúktar, men onnurhvør - t.e. heil-, hálv- og millumættirnar.

Norðan

Norðan er ein góð men køld ætt í Famjin. Serliga er hon góð heimanfyri – t.e. í gomlu bygdini. Hann kemur oman av Knúkanum, sum verjir bygdina fyri ættini. Beint út fyri bygdini kann hann bresta á boðanum, hóast góðveður er. Tað kemur sum byrsuskot.

Tað er minni vindur í ættini, enn tað er í miðal fyri landið, og vindurin er javnur, ongar hvirvlur eru. Ættin er ikki skaðaætt. 

Vanliga er turt á norði. Regnið fer framvið báðumegin bygdina. Tá ið nógv kavaavfall er á vetri, kann kavi leggjast á Leitið, eisini á landnyrðingi.

Norðan er hvørki mjørkaætt ella brimætt í Fámjin.

Landnyrðingur norðan

Tá ið ættin er landnyrðingur norðan, líkist veðrið í Fámjin veðrinum, tá ið hann er norðan.

Landnyrðingur

Landnyrðingur kemur oman av Valdaskarði og Kirkjuvatni og er ein keðilig ætt í Fámjin. Hon er vát og gjøgnumtreingjandi. Fólk í bygdini, sum gera við hús ella urtagarð, kroka undan ættini, tí tað er ikki verandi vindmegin.

2. myndin:  Eitt summarkvøld um sólsetur, 14. juni 2023. Í Vatninum sæst ættin koma av landnyrðingi. Mjørkin kemur upp um Valdaskarð og fer oman ímóti Kirkjuvatni og so á sjógv. Í bygdini er klárt. Mynd: Arni Teindal.

Tað er ikki minni vindur á ættini, og hann er nokkso javnur. Er vindurin nógvur, er ójavnari og glaður í vatninum.

Tá ið tað kemur til avfall, er ættin ikki vátari, enn hon er kring landið. Tað avfall, sum er, kemur við brúgvaløgum.

Landnyrðingur er hvørki mjørka- ella brimætt í Fámjin.

Ættin er keðilig í bygdini, kann bert brúkast til útróður, tí hon er góð til sjóveður.   

Landnyrðingur eystan

Veðrið í Fámjin, tá ið ættin er landnyrðingur eystan, líkist veðrinum á landnyrðingi.

Eystan

er ein góð góðveðurætt í Fámjin, men ein ring óveðursætt. Í døgum við góðveðri er turt og sól og lítið av vindi. Er nakað av vindi, er miðalvindferðin í bygdini tvær ferðir so nógv sum kring landið, og vindurin ójavnur við hvirlum.

3. myndin: Gott veður 6. juni 2016. Eysturættin um summarið kann vera góð. Hinumegin fjøllini er svart í mjørki, men í Fámjin er klárt og gott veður. Slíkar dagar er vanliga púra stilt eystanfyri, meðan tað er eitt lot í dalinum oman fyri bygdina og í bygdini eisini. Besti hoyterri í Fámjin. Mynd. Arni Teindal.

Í illveðri á vetri er eystan skaðaætt saman við suðurættini.

Avfalsviðurskiftini á eysturættini eru tey vanligu, sum eru fyri alt landið. Regn ella ælaveður kemur og fer við brúgvaløgum.

Eystan er hvørki mjørka- ella brimætt í Fámjin.

Landsynningur eystan

Veðrið á landsynningi eystri líkist veðrinum á landsynningi.

Landsynningur

Landsynningur kemur oman ígjøgnum dalin og er avbera góð ætt um summarið, tá ið veðrið er gott. Tá ið mjørkin fjalir støð, har sum mjørki er á landsynningi, t.d. Tvøroyri og Havn, er stilli og sól í Fámjin.

4. myndin: Eitt lítið lot av landsynningi 27. juli 2019 – á hásumri. Mjørki er eystanfyri, og hann hevur hug at koma yvirum í støðum. Í bygdini er klárt og bláur himmal. Mynd: Arni Teindal.

Vindurin er javnur á ættini, og vindferðin tann sama sum fyri landið.

Ættin er ikki vátari ella turrari enn aðrastaðni, tó kann áarføri vera viðhvørt. Regnar ikki, tá ið eystfalskyrrindini eru (full fjøra), regnar ikki meðan tað fløðir. Kavar á ættini, kemur nógvur kavi niður.

Tað er hvørki mjørki ella brim í Fámjin á landsynningi.

Landsynningur sunnan

Veðrið á landsynningi suðuri líkist veðrinum á suðuri.

Sunnan

Sunnan kemur oman úr Djúpadali og er ein góð ætt í Fámjin.

Er ikki nógvur vindur, er vindurin javnur og heldur minni vindferð, enn tað er kring landið.

Suðurættin er ikki serliga vát í Fámjin.

Tað er ikki brim, tá ið hann er sunnan, men mjørki kann vera. Ættin er tó ikki líka ring mjørkaætt sum útsynningur.

Útsynningur sunnan

Útsynningur sunnan kemur norðureftir, fram við landi og um Økslina. Í illveðri hava skaðar verið. 

Tá ið tað er vindur, eru hvirlur. Tær hoyrast eina løtu áðrenn. So er aftur stilt í eina góða løtu. Ættin er brimætt – tann fyrsta, tá ið roknað er vesturum úr suðuri og norðureftir. Nógvur mjørki um fjøllini.

Útsynningur

Útsynningur kemur uttan úr havinum og er leysur av oynni, áðrenn hann kemur til bygdar. Ættin er góð við lítlum vindi – fer oman fyri bygdina. Jólaódnin merktist ikki í bygdini.

Í bygdini er vindurin javnur, og vindferðin er væl minni, enn hon er fyri landið.

5. myndin: Hann lotaði av útsynningi nakrar dagar fyri ólavsøku 2021. Mjørki av útsynningi rekur norður við landinum – kemur ikki inn til bygdina. Mynd: Arni Teindal.  

Útsynningur er ringasta ættin um Ørðaskarð. Tað kann vera lítil vindur í bygdini, men veksandi vindur niðan í hagan. Eru t.d. 5 m/s í bygdini, kunnu vera 50 m/s á Ørðaskarði. Ringt er at halda eyguni aftur har uppi, eygnalokini kunnu fara útfrá. 

Ættin er vanliga roknað sum ein turr ætt, men um summarið kann dríva úr mjørka. Tá ið so er, regnar upp i í haganum.

Útsynningur er bæði mjørkaætt og brimætt í Fámjin.   

Útsynningur vestan

Lítil munur er á veðrinum, tá ið hann útsynningur vestan og tá ið hann er útsynningur.

Vestan

Vestan er ein miðalgóð ætt í Fámjin. Hon kemur uttan av havi og er køld – merkist betri í bygdini enn útsynningur.  

6. myndin: Hátrýstveður. Eitt lítil lot vestaneftir um kvøldið 4. juni 2013. Tám ella pollamjørki vestan fyri oynna. Stendur inn á Sundið. Í bygdini er góðveður. Mynd: Arni Teindal.

Vindurin er javnur. Í góðveðri er vindferðin tann sama ella eitt sindur meir enn kring landið. Er nógvur vindur er hann javnur, men vindferðin nakað meiri enn hon er kring landið.

Árskiftið 90/91 er helst ringasta veður, sum hevur verið í bygdini – nógvur vindur av vestri. Kom úr útsynningi upp í vestan. Fólk í bygdini er glað um ættina, tá ið ódnarveður er vestaneftir, tí vindurin er javnur, og tí ikki skaðaætt.

Tá ið tað kemur til avfall á ættini, er hon sum útsynningur – t.e. slavið í neðra, regn í erva.

Vestan er tann ringasta mjørkaættin í Fámjin. Mjørkin kann viðhvørt bara standa inni á Sundið og ikki koma longur inn. Góðveður er í bygdini. 

Útnyrðingur vestan

Veðrið í Fámjin, tá ið ættin er útnyrðingur vestan, er sum á vestri.

Útnyrðingur

Útnyrðingur er ein vanlig ætt í Fámjin um veturin og kemur suður við teim høgu bjørgunum og inn á Fámjin. Ættin liggur út av hvørjari vág í landinum uttan av Fámjin og av Sørvági.

Útnyrðingur er ikki nøkur dreymaætt í Fámjin. Ættin er køld og trá og blívur við og við.

7. myndin:  Sólsetur 2. juni 2015. Eitt av útnyrðingi, og loftið er skýggjað. Mynd: Arni Teindal.

Vindurin er javnur á útnyrðingi, líka sum á vestri. Er nógvur vindur, eru hvirlur.  

Ofta er vátt, tá ið hann kemur av útnyrðingi.

Tað er ikki mjørki á útnyrðingi, men tað kann brima. Kemur hann úr vestri upp í útnyrðing, er sloppið. Tað ringasta er yvirstaðið.

Útnyrðingur norðan

Útnyrðingur norðan hevur hvirlur við sær. Ættin líkist annars útnyrðingi.

VEÐRIÐ Í FUNNINGI

 JANUAR 2024

VEÐURSTOVA FØROYA

Alt skjalið í pdf: Veðrið Í Funningi

Funningur

Funningur er bygd norðalaga í Eysturoy – á vestara armi av Funningfirði – í einum djúpum dali millum høg fjøll.

Funningsfjørður er eystan fyri bygdina – úr landnyrðingi niður í landssynning sunnan.

Tey høgu fjøllini nær við bygdina ávirka veðrið í bygdini, og tey eru (roknað úr suðuri):

-        Húsafjall (626m) sunnan fyri bygdina

-        Vaðhorn (727m) í útsynning úr bygdini

-        Slættaratindur (880m) í høgan vestan úr bygdini

-        Gráfelli (856m) í vesturhallan norðan úr bygdini

-        Middagsfjall (601m) í eysturhallan norðan úr bygdini

Mynd 1: Kort av Eysturoy. Funningur sæst í reyða kringinum

Veðrið í bygdini

Veðrið í Funningi er tengt at ættini, sum tað er í øllum støðum í Føroyum.

Sveiggini ímillum gott og ringt veður kunnu vera stór, og bert lítil munur í ættini ger mun í veðrinum í bygdini. Ættirnar vestan fyri bygdina eru góð verja, tá ið lítið er av vindi, men er vindur, gerst hann ójavnur við hørðum hvirlum.

Ímóti eystri er eingin verja, bygdin liggur opin.

Alt meðan veðrið aðrastaðni í Føroyum kann vera munandi øðrvísi.

Fyri at fáa greiði á hvussu veðrið er á teimum ymsu ættunum í Funningi, setti undirritaði seg í samband við Jógvan Højsted (JH) og Jóanes Johannessen (JJ) úr Funningi. JH er ættaður úr Funningi, vaks upp har, men flutti úr bygdini, tá ið hann var ungur. Nógv ár seinní flutti hann aftur til heimbygdina at búgva. JJ er somuleiðis funningsmaður og hevur búð har alt sítt lív.

Við til samrøðuna í heimunum hjá JJ hevði eg spurnarblað – til allar 16 ættirnar, ið vanliga eru umtalaðar í bygdini:

Ø Er vindurin javnur ella ójavnur á ættini

Ø Er meira vindur í ættini enn aðrasteðs – ella øvugt

Ø Er ættin vát – t.e. regn, tá ið turt er aðrastaðni – ella øvugt

Ø Er hetta mjørkaætt?

Ø Er ættin vanliga ein góð ætt ella ein ring ætt – ber til at siga tað við fáum orðum?

Ø Onnur viðurskifti um ættina, søgur, fyribrigdi, hendingar o.s.fr.

Spurdir vóru somu spurningarnar ætt fyri ætt. Byrjað varð við norðan, og var farið allan kringin runt eystureftir, og steðgað var við heil- og hálv- og millumættirnar.

Spurningar og svar og aðrar viðmerkingar síggjast aftast í hesum skjali.

Mynd 2: Tær 32 ættirnar. Til samrøðuna eru ikki allar 32 ættirnar brúktar, men onnurhvør - t.e. heil-, hálv- og millumættirnar.

Norðan

Tá ið ættin er norðan, kemur vindurin oman av Gjáarskarði og oman ígjøgnum ánna (Dalsá).

Mynd 3 Funningur úr norði. Vindurin kemur oman av Gjáarskarði og er ógvuliga ójavnur, tá ið nakað av vindi er.

Hóast Funningur er lítil bygd, er tað ymiskt, hvussu norðurættin upplivist í bygdini. Ovarlaga og úti á Bø er ættin ógvuliga ójøvn við hørðum hvirlum; niðri við kirkjuna er hon meira jøvn.

Vanliga er ikki meira vindur í Funningi á norðurætt, enn tað er fyri alt landið.

Ættin er vát, norðan grætur – ein keðilig terraætt. Tað kann tó vera turt, tá ið turrveður er kring landið.

Norðan er ikki mjørkaætt ella nøkur ring brimætt.

Yvirhøvur er ættin góð í lítlum vindi, men hevur harðar hvirlur í ringum veðri og er skaðaætt – er vindferðin meiri enn 15 m/s, er hann hundur.

Landnyrðingur norðan

Á landnyrðingi norði stoytist hann niður ígjøgnum Skúvadalsskarð og Funningslíð frá Múlanum og inneftir. Longri inni kemur hann í vindin, sum er á veg úteftir – teir møtast, og hann doyr á miðjum fjørði.

Tað fer at mala útfyri. Ættin veit ikki, hvat hon skal.  

Landnyrðingur

Landnyrðingur strekkir Líðina inneftir allan vegin heim til kirkjuna.

Mynd 4: Ímóti landnyrðingi

Landnyrðingur er góð ætt í Funningi, kanska tann allarbesta ættin, saman við landnyrðingi eystri. Á geil er hann tiltikin góður. Ovast í bygdini kundu tey ganga millum húsini við ljósi, tá ið nógvur vindur var.

Rak tað fram ígjøgnum Breiðurók, sum er langt oman fyri bygdina ímillum Eiðisskarð og Gjáarskarð, var gamalt, at 8 mans kundu ikki rógva ímóti á Norðhavinum. Bæði funningsmenn og gjáarmenn ræðast ættina., tí nógvir menn eru farnir á havinum á ættini. 

Dalurin millum Funning og Gjógv er so langur, at landnyrðingurin ikki strekkir allan dalin – ættin verður etin upp. Á Gjáarskarði er bert eitt lítið lot, hóast vindferðin kring landið er 30 m/s. 

Tað er minni vindur í ættini, enn tað er kring landið.

Høgættirnar eru yvirhøvur vátar, duga ikki til hoyggj – ringur terri.

Landnyrðingur er ikki mjørkaætt, og tað er bert brim í ódnarveðri.

Tyril eitur fjallið, og niðastu við sjóvarmálan er Funningsmúli. Hann kallaðu funningsmenn fyri skjøldur og stendur sum ein verja fyri høgættini.   

Landnyrðingur eystan

Landnyrðingur eystan er góð ætt í Funningi, kanska tann allarbesta ættin, saman við landnyrðingi. Allar ættirnar úr landnyrðingi niður í landsynning eru góðar í Funningi. Lotið kemur av Oyndfjarðarfjalli.

Mynd 5: Ímóti landnyrðingi eystri

Eystan

Tá ið hann liggur av eystri, kemur lotið av Líðarenni ella av Skarðinum, tað velst um, hvar tú ert staddur í bygdini.

Mynd 6: Ímóti eystri

Eysturættin er ein góð ætt í Funningi, kanska tann besta ættin saman við landnyrðingi.

Vindurin av eystri er javnur, liggur inn eftir fjørðinum, vindferðin er minni enn hon er kring landið.

Eysturættin er ikki ein vát ætt ella mjørkaætt. Heldur ikki brimætt.

Landsynningur eystan

Veðrið á landsynningi eystri líkist veðrinum á landsynningi. Lotið kemur úr Elduvík.

Mynd 7: Ímóti landsynningi eystri

Landsynningur

Tá ið ættin er landsynningur, kemur lotið undan Elduvíksnesi. Landsynningur er besta ætt í Elduvík.

Mynd 8: Ímóti landsynningi

Á landsynningi er vindurin javnur, eingin hvirla. Vindferðin er helst minni enn fyri landið. vindurin er javnur. Uppi í Dalsbø eingin landsynningur, hann blívur burtur, fjallið stendur sum ein múrur aftanfyri. 

Landsynningur er ikki mjørkaætt og er vanliga ikki vátur, men tað kann vera vátt viðhvørt. Ættin er tann besta terraættin, men tað kundi eisini regna illa onkuntíð.

Landsynningur er kyrruætt – einki brim – helst tann kyrrasta ættin sum er.

Ættin er góð, tann besta í bygdini, saman við hinum ættunum úr landsynningi upp í landnyrðing.  

Landsynningur sunnan

Veðrið á landsynningi suðuri líkist veðrinum á landsynningi, men úti á Bø byrjar hann at blanda – t.e at gerast ójavnur, men langt er millum hvirlurnar.

Mynd 10: Ímóti landsynningi suðuri.

Sunnan

Tá ið ættin er sunnan, stendur Húsafjall fyri. Hetta ger lítlan og ongan vind í hampuligum veðri.

Mynd 11: Ímóti suðuri

Á suðuri er stilli í støðni og deyðastilt niðan fyri kirkjuna. Hann strekkir heim á tangar. Fer hann upp í útsynning, kemur hann oman ígjøgnum bygdina.  

Er illveður, er suðurættin sera ójøvn – kemur báðumegin Húsfjall. 

Tað er meiri vindur í ættini, tá ið tað er sunnan, og ættin er eisini yvirhøvur ein vát ætt.

Sunnan er ikki mjørkaætt, og tað kann vera brim av bakslátri frá Kalsoynni, tá ið sjógvurin verður pressaður út og innaftur. 

Ættin er lumpin. Skaðaætt í hvirlum – turkiløgini lógu viðhvørt sløtt á suðuri.

Útsynningur sunnan

Útsynningur sunnan er sum útsynningur – og er saman við útsynningi vestri helst ringasta ættin í Funningi.

Útsynningur

Allar ættirnar úr suðuri, vesturum og upp í norðan eru ringar ættir í Funningi.

Mynd 12: Ímóti útsynningi.

Er vindurin av útsynningi, er vindurin ójavnur í Funningi, og tað er meira vindur, enn tað er kring oyggjarnar.

Í góðum veðri er lítil vindur, góð terraætt.

Útsynningur kann hava nógv regn við sær, og fer hann vesturum, eru grovir skúrar omaneftir ígjøgnum bygdina. Yvirhøvur eru høgættirnar vátari enn lágættirnar. 

Útsynningur er ikki ein góð ætt í Funningi, men tó eru ættirnar báðumegin útsynning helst ringastu ættirnar í bygdini.

Um summarið kann mjørki vera á útsynningi, og ættin er ikki roknað sum ein brimætt.

Útsynningur vestan

Veðrið á útsynningi vestri líkist veðrinum á útsynningi – og er saman við útsynningi suðuri helst ringasta ættin í Funningi.

Vestan

Tá ið hann kemur av vestri, kemur hann oman ígjøgnum bygdina av vestaru røðini á Slættaratindi.

Mynd 14: Ímóti vestri

Tá ið ættin er vestan, er vindurin ójavnur, men javnari enn á útsynningi. Vindferðin er tann sama ella meiri sum fyri landið.

Ikki ein ring skaðaætt. Yvirhøvur eru færri skaðar av vindi í Funningi samanborið við aðrar bygdir.

Ættin er ikki serliga vát í Funningi og er ikki mjørkaætt.

Sum við hinum ættunum úr landsynningi suðuri, vesturum og upp í norðan, er hon ikki góð, men hon er frægari enn útsynningur.

Útnyrðingur vestan

Tá ið ættin er útnyrðingur vestan, er veðrið í Funningi sum á vestri.

Útnyrðingur

Tá ið hann kemur av útnyrðingi, kemur lotið oman av røðini ímillum Gráfelli og Slættaratind.

Mynd 15: Ímóti útnyrðingi

Útnyrðingur er sum vestan og hinar ættirnar har umkring. Hann strekkir omaneftir og eftir bygdini úteftir. Hon er ikki roknað sum ein góð ætt.

Vindurin er ójavnur, og tað kann – líka sum á norði – vera nógvur vindur millum skørðini.

Á útnyrðingi er vindferðin tann sama sum fyri landið, ella eitt sindur meir. Líkasum á vestri.  

Ættin er vát, men er ikki mjørkaætt.

Brim er á útnyrðingi – hann pressar seg úteftir fjørðinum og eystur ímóti Kalsoynni og so kemur brimið.

Útnyrðingur norðan

Veðrið á útnyrðingi norði líkist veðrinum á norði og útnyrðingi. Kemur hann oman ígjøgjnum Gjáarskarð, er hann blivin norðan.

Ø Er vindurin javnur ella ójavnur á ættini

Ø Er meira vindur í ættini enn aðrasteðs – ella øvugt

Ø Er ættin vát – t.e. regn, tá ið turt er aðrastaðni – ella øvugt

Ø Er hetta mjørkaætt?

Ø Er ættin vanliga ein góð ætt ella ein ring ætt – ber til at siga tað við fáum orðum?

Ø Onnur viðurskifti um ættina, søgur, fyribrigdi, hendingar o.s.fr.

Spurt varð somu spurningarnar ætt fyri ætt. Byrjað varð við norðan, og var farið allan kringin runt eystureftir, og steðgað var við heil- og hálv- og millumættirnar. Nógvar av millumættunum hava sama veður við sær, sum heil- ella hálvættin beint við.

Spurningar og svar og aðrar viðmerkingar síggjast aftast í hesum skjali.

Mynd 3: Tær 32 ættirnar. Til samrøðuna eru ikki allar 32 ættirnar brúktar, men onnurhvør - t.e. heil-, hálv- og millumættirnar.

Norðan

Norðan kemur oman av Múlanum og er ein rímuliga góð ætt við Gøtugjógv, og vindurin er javnur – eisini tá ið tað er nógvur vindur.

Tað er ikki meira vindur í ættini, enn tað er aðrastaðni í landinum.

Norðan er eitt sindur vát, ein tolulig terraætt.

Eingin mjørki er av norði og heldur einki brim – men púra kyrt. Gott at rógva út úr suðurum.

Í illveðri á høgætt krokaðu russarar í klettin – upp í 100 skip viðhvørt. Var hetta á nýggjárinum, var eitt øgiligt fýrverkarí.

Landnyrðingur norðan

Veðrið á landnyrðingi norði líkist nógv veðrinum á landnyrðingi. Tað hoyrist tó til meiri til hann í ringum veðri.

Landnyrðingur

Landnyrðingur er besta ættin í Gøtugjógv. Vindurin er javnur, tá ið nógvur vindur er. Í góðveðri er stilli. Fjallarøðin ímillum Sigatind og Knúk verjir fyri ættini.

Mynd 4: Ímóti landnyrðingi

Yvirhøvur er altíð talan um minni vind, enn tað er kring landið.

Ættin er turr, og tað er lítið av mjørka. Viðhvørt er támut.

Brim er ikki í Gøtugjógv av landnyrðingi

Landnyrðingur eystan

Veðrið á landnyrðingi eystri líkist veðrinum á landnyrðingi.

Eystan

Tá ið hann liggur av eystri, kemur lotið undan Gøtunesi og heim eftir víkini.

Vindurin er rímuliga javnur við Gøtugjógv – ikki skaðaætt. Tað kann vera nógvur vindur í Syðrugøtu á eystri, meðan tað er fínasta veður við Gøtugjógv.

Tað er ikki meira vindur á ættini, enn tað er kring landið. Helst minni.

Eysturættin er nokkso vát. Tað kann vera heilt hampuliga turt viðhvørt, meðan tað er nógv regn norðalaga í landinum.

Tað kann vera nógvur mjørki á eystri, líka sum við øllum honum eysturættunum.

Tað kann brima, men talan er ikki um nógv brim.

Yvirhøvur er eystan ein nøkulunda góð ætt við Gøtugjógv.

Landsynningur eystan

Veðrið á landsynningi eystri er stórt sæð tað sama sum á landsynningi.

Landsynningur

Landsynningur kemur beint heim eftir víkini. Vindur javnur – ikki skaðaætt.

Mynd 5: Gøtuvík opin ímóti landsynningi

Vindferðin er tann sama sum fyri landið og kann hava nógv regn við sær.

Landsynningur er, sum hinar eysturættirnar, ein ring mjørkaætt við Gøtugjógv.

Nógv brim kann vera av landsynningi – tann ringasta ættin til brim.

Yvirhøvur er landsynningur ein ring ætt til brim og regn, men ikki til vind.

Landsynningur sunnan

Veðrið við Gøtugjógv, tá ið ættin er landsynningur sunnan, líkist veðrinum á suðuri.

Mynd 6: Ímóti landsynningi suðuri

Sunnan

Tá ið ættin er sunnan, kemur lotið oman av røðini norðan fyri Støðlafjall.

Sunnan er ein góð ætt. Vindurin er nokkso javnur, og vindferðin er sum fyri landið.           

Ættin er ikki vát við Gøtugjógv – gott hoyggingarveður.

Tað er hvørki mjørki ella brim, tá ið hann er sunnan.

Útsynningur sunnan

Veðrið á útsynningi suðuri við Gøtugjógv líkist veðrinum á útsynningi. Gott hoyggingarveður.

Útsynningur

Tá ið ættin er útsynningur, kemur lotið oman av Hálsinum og tvørtur við bakkanum.

Figure 7: Ímóti útsynningi

Ættin er góð við Gøtugjógv – ikki skaðaætt, heldur ikki í stormi.

Vindferðin er tann sama, sum hon er kring landið.

Útsynningur er ikki vátur, eingin mjørki ella brim. 

Útsynningur vestan

Veðrið á útsynningi vestri líkist veðrinum á vestri. Hann er tó ikki líka ringur sum vestan har norðuri í bygdini, men yviri í bygdini tað sama sum vestan.

Vestan

Er ættin vestan, kemur lotið oman ígjøgnum Gjódal.

Henda ættin er tann ringasta ættin við Gøtugjógv, tá ið tað er nógvur vindur. Tá er hann er sera ójavnur.

Norðast í bygdini – Norðuri í Trøð – eru fólk stúrin, tá ið sagt verður frá nógvum vindi av vestri. Tað kennist sum kanónskot, tá ið hann kemur oman ígjøgnum dalin.

Yviri í bygdini er ættin ikki líka ring, sum hon er har norðuri.

Meðan vestan er ein ring ætt í nógvum vindi við Gøtugjógv, er stilli í Norðragøtu.

Vindferðin á vestri er meiri við Gøtugjógv enn hon er kring landið.

Norðan er ikki ein vát ætt, tað er hvørki mjørki ella brim.

Í góðveðri er ættin góð í allari bygdini.

Útnyrðingur vestan

Veðrið á útnyrðingi vestri líkist veðrinum útnyrðingi.

Útnyrðingur

Tá ið ættin er útnyrðingur, kemur lotið oman av Múlanum. Ættin er ikki so galin við jøvnum vindi, og vindferðin er nakað tann sama, sum hon er kring landið.

Tað er eitt sindur vátt viðhvørt, men tað er hvørki mjørki ella brim á ættini.

Útnyrðingur norðan

Veðrið á útnyrðingi norði líkist veðrinum á norði.

VEÐRIÐ Í HARALDSSUNDI

 MARS 2023

 VEÐURSTOVA FØROYA

Les alt skjalið í pdf: Veðrið Í Haraldssundi

Haraldssund

Haraldssund er bygd sunnarlaga á eystursíðuni á Kunoynni við sundið, sum er ímillum Borðoy og Kunoy, eisni nevnt Haraldssund.

Kunoyggin er høg – í miðal tann hægsta í Føroyum. Fjøllini á Kunoynni eru sum ein fjallarøð. Sunnast er Suðuri á Nakki (703m), so Galvskorafjall (768m) beint vestan fyri bygdina og eftir tað Urðafjall (817m) og Middagsfjall (805m).

Á Borðoynni hinumegin sundið, sum bert er 400 til 500 metrar breitt, eru fjøll, sum hava ávirkan á veðrið í bygdini. Vindurin á ættunum úr útsynningi upp í útnyrðing slær ímóti fjøllum á Borðoynni og kemur yvir um sundið aftur.

Fjøllini eru í høvuðsheitum Snæfelli (644m) og Lokkin (754m).

Mynd 1: Kort av Kunoy. Bygdin Haraldssund liggur út ímóti sundinum, Haraldssundi. Har bygdin er, er sundið smalt – um 400 til 500 metrar.  

 Mynd 2: Haraldssund avmyndað í útnyrðing norðan. Ættirnar norður og suður ígjøgnum sundið eru góðar, vindurin fer ótarnaður eftir sundini, røkkur ikki inn í bygdina. Fjøllini á Kunoynni verja ímóti ættunum úr útnyrðingi vestri niður í útsynning sunnan, men er nakað av vindi, slær hann aftur úr fjøllunum á Borðoynni og kemur yvirumaftur. Fjøllini á Borðoynni verja ímóti ættunum úr landnyrðingi niður í landsynningi. Er ættin tvørtur um sundið, er vindurin ójavnari og hvirlurnar harðari á vesturættunum enn av eysturættunum. 

Veðrið í bygdini

Yvirhøvur er bygdin gott veðurpláss, tó kann onkur ættin vera ógvuliga keðilig. Liggjandi við eitt smalt sund við høgum fjøllum á báðum síðum – serliga eru fjøllini á Kunoynni høg – og bert lítil broyting í luftrákinum yvir Føroyar kann broyta veðrið nógv í Haraldssundi.

Fyri at fáa greiði á hvussu veðrið er á teimum ymsu ættunum í bygdini, setti undirritaði seg  í samband við brøðurnar úr Haraldssundi Jákup Jacobsen (JJ) og Jógvan Paula í Kongsstovu (JPíK).

Við til samrøðuna í fundarhølinum hjá Veðurstovu Føroyar, sum eru á Sjónámi í Klaksvík, hevði eg spurnarblað til allar 16 ættirnar, ið vanliga eru umtalaðar í bygdini:

Ø Er vindurin javnur ella ójavnur á ættini

Ø Er meira vindur í ættini enn aðrasteðs – ella øvugt

Ø Er ættin vát – t.e. regn, tá ið turt er aðrastaðni – ella øvugt

Ø Er hetta mjørkaætt?

Ø Er ættin vanliga ein góð ætt ella ein ring ætt – ber til at siga tað við fáum orðum?

Ø Onnur viðurskifti um ættina, søgur, fyribrigdi, hendingar o.s.fr.

Spurt varð somu spurningarnar ætt fyri ætt. Byrjað varð við norðan, og var farið allan kringin runt eystureftir, og steðgað var við heil- og hálv- og millumættirnar. Nógvar av millumættunum hava sama veður við sær, sum heil- ella hálvættin beint við.

Spurningar og svar og aðrar viðmerkingar síggjast aftast í hesum skjali.

 Mynd 3: Tær 32 ættirnar. Til samrøðuna eru ikki allar 32 ættirnar brúktar, men onnurhvør - t.e. heil-, hálv- og millumættirnar.

Norðan

Á norði fer vindurin suður ígjøgnum sundið. Vindurin er javnur og vindferðin tann sama sum fyri landið.  

Viðvíkjandi avfalli, er tað tað sama sum fyri landið. Mjørki kann vera norðuri í sundinum um summarið, men tað røkkur ikki suður til bygdina.

Norðan er ikki skaðaætt.

 Mynd 4: Myndin tikin norður ígjøgnum Haraldssund. Tá ið ættin er norðan, er javnur vindur suður ígjøgnum sundið. Vindferðin er tað sama sum fyri landið. Norðan er ikki ein vát ætt, tað regnar sum fyri landið. Mjørki kann vera norðuri í sundinum, men røkkur ikki suður til bygdina. Norðan er ikki skaðaætt.

Landnyrðingur norðan

Veðrið á landnyrðingi er eitt bland av veðrinum sum er á norði og landnyrðingi.

Mynd 5: Veðrið í Haraldssundi á landnyrðingi norði er eitt bland av veðrinum, sum er á norði og landnyrðingi.

Landnyrðingur

Mynd 6: Myndin tikin av bygdini í Haraldssundi úr landnyrðingi. Hetta er besta ættin í bygdini. Vindurin er javnur, og vindurin er nógv minni enn miðalvindurin fyri landið. Hann merkist ikki fyrr enn vindferðin er komin upp í 15 til 20 m/s. Ættin er ikki vát, tó kunnu vera ælingar í henni. Ikki mjørkaætt.

Landnyrðingur eystan

Veðrið á landnyrðingi eystri líkist veðrinum á eystri.

Mynd 7: Veðrið í Haraldssundi á landnyrðingi eystri er sum veðrið, tá ið ættin er eystan. Hann kemur úr Svartadali yvir um sundið.

Eystan

Tá ið hann liggur av eystri, slær vindurin ímóti Galvskorafjalli og fer yvir aftur ímóti Borðoynni.Vindurin er fyri tað mesta javnur, og vindferðin er heldur minni enn sagt fyri landið.

Á eysturætt kann regna, og kavi legst, tá ið tað er lítil vindur.

Um summarið kann vera mjørki – yvirhøvur er eystan mjørkaætt í góðum veðri.

Eystan er roknað sum ein góð ætt.

Mynd 8: Myndin tikin av Haraldssundi av eystri. Á hesari ættini slær vindurin ímóti Galvskorafjalli og fer yviraftur ímóti Borðoynni. Vindurin er javnur, og vindferðin eitt sindur minni enn sagt fyri landið. Ættin kann vera vát, er lítil vindur á vetri, legst kavi viðhvørt. Eystan er mjørkaætt í Haraldssundi í góðum veðri. Í Haraldssundi rokna tey eystan sum eina góða ætt.  

Landsynningur eystan

Veðrið á landsynningi eystri er sum á landsynningi.

Landsynningur

Tá ið ættin er landsynningur, kemur lotið norður ígjøgnum sundið, rakar bygdina og snarar 90 stig og fer yvir ímóti Sandvíkum.

Vindurin er nakað tað sama, sum miðalvindurin er fyri landið.

Tað er ofta vátt á ættini, og mjørki kann koma norður úr Ánunum. Tá er tað klárari norðundan, t.e. frá bygdini og norðureftir. Norðuri á Skarði er klárt, tey kunnu fara á fjall har norðuri.

Landsynningur er ikki nøkur ring ætt. Einki serligt er við henni, gott ella ringt. Hon slær ímóti fjallinum og fer omanav.

Mynd 9: Myndin tikin ímóti útsynningi suðuri. Tá ið ættin er landsynningur, kemur lotið norðurígjøgnum sundið, rakar bygdina og snarar 90° og fer yvir ímóti Sandvíkum. Einki serlig er við ættini, hon slær ímóti fjallinum og fer omanav. Vindurin er ójavnur, og vindferðin er sum miðalvindurin fyri landið. Landsynningur er ein vát ætt, og mjørki kann eisini vera. Hann kemur norður úr Ánunum. Tá er klárari norðundan, t.e. frá bygdini og norðureftir. Á Skarði er klárt. Landsynningur er ikki ein ring ætt.

Landsynningur sunnan

Veðrið á landsynningi suðuri líkist veðrinum á landsynningi.

Sunnan

Tá ið tað er suðurætt, fer vindurin norður ígjøgnum sundið. Ikki nógvur vindur í bygdini, men úti á sundinum er meiri vindur.

Vindurin er javnur, og vindferðin er minni enn miðal fyri landið.

Tað kann vera rættiliga vátt á ættini og eisini mjørki norður úr Ánunum – tó klárari norðundan.

Sunnan er ein góð ætt í Haraldssundi.

Mynd 10: Myndin tikin norður ígjøgnum Haraldssund. Tá ið ættin er sunnan, fer sindurin norður ígjøgnum sundið. Tað er ikki nógvur vindur í bygdini, men á sundinum er meiri vindur. Vindurin er javnur, og vindferðin eitt sindur minni enn miðal fyri landið. Ættin kann vera rættiliga vát, og mjørki kann koma norður úr Ánunum. Tá er klárari norðundan. Sunnan er ein góð ætt í Haraldssundi.  

Útsynningur sunnan

Veðrið á útsynningi suðuri líkist veðrinum á suðuri, tó heldur turrari og ikki so javnur.

Útsynningur

Tá ið ættin er útsynningur, slær vindurin ímóti Snæfelli á Borðoynni og fer ímóti Knúki á Kunoynni, sum er norðan fyri bygdina í Haraldssundi. Áirnar av niðasta hjallanum (Garðáirnar) rúka uppeftir.

Vindurin er javnur, og vindferðin er tann sama sum miðalvindurin fyri alt landið.

Útsynningur er ein turr ætt í Haraldssundi – góð terraætt.

Ein miðalgóð ætt.

Mynd 11: Myndin er tikin ímóti landsynningi. Tá ið ættin er útsynningur, slær vindurin ímóti Snæfelli á Borðoynni og fer úr landsynningi ímóti Knúki, sum er norðan fyri bygdina í Haraldssundi. Er nógvur vindur, rúka Garðáirnar uppeftir, sum eru av niðasta hjallanum. Vindurin er javnur á útsynningi, og vindferðin tann sama sum fyri landið. Ættin er turr, góð terraætt. Í Haraldssundi siga tey ættina vera miðalgóða.

Útsynningur vestan

Tá ið ættin er útsynningur vestan, kemur hann undan Brattanesi, slær bæði ímóti Lokka og Snæfelli á Borðoynni og fer yvir um sundið. Garðáirnar rúka allar uppeftir – ikki bert á niðasta hjallanum, men eisini uppi á Fossum.

Vindurin er ógvuliga ójavnur við nógvum hørðum hvirlum. Ringasta ættin í bygdini, stór skaðaætt. Illveður var 14. januar 1989 við nógvum skaðum. Ættin var útsynningur vestan.

Vindferðin er størri enn miðalvindferðin fyri alt landið. Hvirlurnar eru harðar, líkist illveðri á Norðadalsskarði.

Í góðum veðri er ættin góð summarætt – terraætt. Hon er ikki ein vát ætt.

Tað er ikki mjørki á útsynningi vestri.

Mynd 12: Útsynningur vestan er ringasta ættin í Haraldssundi. Allar áirnar norðan fyri bygdina (Garðáirnar) og uppi á Fossum rúka, tá ið tað er nógvur vindur. Vindurin kann vera rættiliga ójavnur við nógvum hørðum hvirlum. Skaðaætt. Vindferðin er nógv meiri enn miðal fyri landið. Í góðveðri um summarið er góður terri á ættini. Mjørki er ikki á útsynningi vestri.

Vestan

Tá ið ættin er vestan, kann hann liggja báðar vegir – t.e. bæði omanav men eisini inn ímóti bygdini, tí vindurin slær ímóti Lokka. Stórur munur er á veðrinum í Haraldssundi á beinari vesturætt og útsynningi vestri.

Vindurin er ójavnur, men ættin liggur sjáldan leingi. Vanliga er ættin beinur vestan bert eina løtu, meðan ættin hækkar.

Vindferðin er heldur minni enn miðal fyri landið á vesturætt, og hon er ein hampuliga turr ætt.

Vestan er ikki mjørkaætt og er roknað sum ein góð ætt í Haraldssundi.

Mynd 13: Myndin tikin úr vestri. Tá ið ættin er vestan, kann vindurin liggja báðar vegir – t.e. bæði omanav og inn ímóti bygdini, tí vindurin slær ímóti Lokka á Borðoynni. Stórur munur er á veðrinum í Haraldssundi á beinari vesturætt og á útsynningi vestri. Vindurin er ójavnur. Vanliga liggur vesturættin ikki leingi, bert løtuna meðan hann hækkar t.d. úr útsynningi vestri upp í útnyrðing. Vindferðin er heldur minni enn miðalvindurin fyri landið, og ættin er turr. Mjørki er ikki á vestri, og ættin er roknað sum ein góð ætt í Haraldssundi.

Útnyrðingur vestan

Ættin liggur inn á bygdina. Fyrst slær hon ímóti Borðoynni, áðrenn hon kemur yvir um sundið aftur.

Vindurin er javnur á útnyrðingi vestri, og vindferðin er tann sama sum fyri landið.

Ættin er ikki vát ella mjørkaætt og er roknað sum ein hampuliga góð ætt í Haraldssundi. 

Útnyrðingur

Ættin strekkir ikki sundið, men slær ímóti Borðoynni á veg suðureftir.

Vindurin er hóast tað javnur, og vindferðin tann sama sum fyri landið, men norðuri á sundinum er meiri vindur.

Útnyrðingur er ikki ein vát ætt ella mjørkaætt.

Hetta er ein hampulig ætt, tó runar tað meira enn á hinum ættunum. Tó er ikki brim. Haraldssund er ikki brimpláss. 

Mynd 14: Útnyrðingur strekkir ikki sundið, men slær ímóti Borðoynni á veg suðureftir og kemur til bygdar sum av landnyrðingi. Vindurin er javnur, og vindferðin er tann sama sum fyri landið. Ættin er ikki vát ella mjørkaætt. Í Haraldssundi siga tey ættina vera eina hampuliga góð ætt, tó at tað runar meira enn á hinum ættunum.

Útnyrðingur norðan

Veðrið á útnyrðingi norði líkist veðrinum, tá ið ættin er norðan.

Mynd 15: Tá ið ættin er útnyrðingur norðan, líkist veðrið í Haraldssundi veðrinum, tá ið ættin er norðan.

VEÐRIÐ Í HVANNASUNDI

JUNI 2024

 VEÐURSTOVA FØROYA

Dagfesting: 6. juni 2024

Staður: Sundsvegur 70 – 740 Hvannasund

Heimildarfólk: Tóri Simonsen, skipari

Viðtal við: Hanus Kjølbro

Norðan

Norðan liggur javnur suður ígjøgnum sundið, og kennist sum ein øgiligur gjøgnumtrekkur í bygdini. Hon merkist tó ikki líka í allari bygdini. Suðuri á Sýn – t.e. sunnan fyri Oyruna – er hon ikki so keðilig sum har norðuri í bygdini. Í nógvum vindi av norði verður sagt, at hjá teimum, sum eru til gongu, snýr tað seg um at koma heim um (suður um) gamla skúla, so er sloppið, tað ringasta er av. 

Vindurin er javnur, og vindferðin er tann sama ella meir enn hon er kring landið.

Høgættirnar millum útnyrðing og eysturhallan norðan eru vátar við ælingur ella meiri enn tað. 

Norðan er hvørki brim- ella mjørkaætt í Hvannasundi.

Sum hinar høgættirnar, er norðan ikki ein góð ætt í Hvannasundi. Veðrið er ófýsi. Vindurin er javnur, so ættin er ikki skaðaætt – góðillveðursætt.

Landnyrðingur norðan

Landnyrðingur norðan líkist norðan og fer suður ígjøgnum sundið, men er ójavnur í illveðri.

Landnyrðingur

Landnyrðingur liggur øvugtur niðan í bygdina. Hann kemur um Sundsskarð og slær ímóti Borðoynni, hinumegin sundið og liggur niðan í bygdina í Sandoyrabug og úti í Bug. Ættin er køld, og í teim gomlu húsunum kom hann upp ígjøgnum gólvini.     

Vindurin er ójavnur, og vindferðin er heldur minni enn hon er kring landið. Eitt sindur av orkuni er farin úr ættini, tá ið hon fyrst er farin yvir sum Sundið og so er komin aftur. Í góðveðri eru vindgarðar á sundinum suðureftir.

Landnyrðingur er ein vát ætt, tað regnar næstan altíð. Eisini er vanliga tjúkt í veðrinum, sjáldan klárt.

Landnyrðingur er hvørki brim- ella brimætt í Hvannasundi.

Landnyrðingur eystan

Landnyrðingur eystan ein góð ætt, men eitt sindur ójavnur, líkasum landnyrðingur. Men á sundinum er stillari.  

Eystan

Eystan er besta ættin í Hvannasundi til vind. Í góðveðri er stilli og turt. Í Tronganum millum Oyruna og Fossánes er eisini stilli í illveðri, men nógvur vindur og hvirlur báðumegin við – t.e. sunnan fyri Oyruna og norðan fyri Fossánes.

Lítla lotið sæst ikki á sundinum, men sunnan fyri Oyruna gular hann heimeftir (norðureftir).

Tað allarbesta veðrið er, tá ið hann er beint oman fyri eystan – eitt strik, sum tey kalla tað. Hetta er køstagarðættin í Hvannasundi, saman við vesturættini. Tað er stilli, hóast nógvur vindur er aðrastaðni. Ein kona sigst einaferð hava spurt ein útróðrarmann, hví hann ikki var farin til útróðrar í hesum góða veðrinum. Hann svaraði, at tað var ikki útróðrarveður, hóast stilli var í sundinum. So helt konan fyri, at so kundu teir tað sama draga bátin niðan undir Gerðhamar – hann er í umleið 400 m hædd!

Er ættin beint undir eystan, lotar hann norðureftir og er altíð javnur.  

Í illveðri er vátt, tá ið hann liggur eystaneftir, og tá ið tað kemur til kava, legst mesti kavin niður á hesari ættini. 

Tað er mjørki um summrið, men sjáldan millum hús. Hann er á sundinum og kemur heim til oljubryggjuna. Einki brim er á eysturætt.

Landsynningur eystan

Veðrið á landsynningi eystri líkist veðrinum av landsynningi, men kanska heldur minni vindur. Gular javnur norðureftir.

Landsynningur

Landsynningur strekkir sundið norðureftir. Í bygdini leggja tey lítið til merkis til hann, har norðuri í bygdini als einki. Heldur ikki í nógvum vindi. Hann heldur seg á sundinum.

Vindurin er javnur, ongantíð hvirlur, og vindferðin tann sama sum fyri landið.

Tað er ofta avfall saman við landsynningi – næstan altíð vátt.

Um summarið kann vera mjørki, men sjáldan millum hús. Mjørkin er úti á sundinum.

Á landsynningi er brim í Depli, men ikki í Hvannasundi. Hetta er ættin við mesta av aldu – vindvág.

Yvirhøvur er ættin ikki roknað sum ring, men vát, og tey ræðast ikki hana.  

Landsynningur sunnan

Veðrið á landsynningi suðuri líkist veðrinum av landsynningi, tó er vindurin ójavnur.

Sunnan

Sunnan er ringasta ætt í Hvannasundi – bæði til vind og avfall. Ringasta skaðaættin.

Hann rekur upp á Toftaknúki og kemur til ímóti bygdini og rekur upp á Ennið. Ringasta veðrið er, tá ið hann er beint vestan fyri sunnan – eitt strik, sum tey siga.

Vindurin er sera ójavnur, og vindferðin er í minsta lagi tvær ferðir vindferðina kring landið – bæði í góðum og ringum veðri. Regnar illa í illveðri, eru hvirlurnar ikki líka harðligar, sum tá ið tað er turt. Tá eru hvirlurnar ógvuliga harðligar.

Sagt verður um vind av suðuri í Hvannasundi, at hann sum ikki hevur ligið veðurfastur har á suðurætt, kann ikki snakka um nógvan vind!

Tað er eitt sindur ymiskt, hvussu tað er við avfalli, tá ið hann er sunnan. Tað kann regna illa, men í góðveðri regnar sjáldan. Tá ið brúgvaløg leggja leiðina framvið, slítur í, tá ið hann støkkur vesturum, og sólin sæst stava.

Tað er hvørki mjørki ella brim í Hvannasundi á suðurættini.

Útsynningur sunnan

Útsynningur sunnan er ikki líka ring sum sunnan. Tað kunnu vera hvirlur á ættin, men tað er longur millum tær. Annars líkist hon sunnan. Góð góðveðursætt.

Útsynningur

Útsynningur er ein góð ætt í Hvannasundi. Hann rekur upp av Nóngjógv (í Húsdali) og kemur um Hóvabakka (sunnan fyri Norðdepil) til heimara parti bygdina.

Tá ið illveður er, er tað ringast í Hvannasundi, meðan hann kemur sunnaneftir. Tá ið hann gongur upp og er komin upp í útsynning, er sloppið.

Vindurin er javnur, og vindferðin er minni enn fyri landið.

Vanliga er turt, tá ið hann liggur av útsynningi. Útsynningur er besta terraættin í Hvannasundi. Regnar á útsynningi, er tjúkt brúgvalag omanfyri.

Útsynningur hevur hvørki mjørka ella brim við sær í Hvannasundi. 

Útsynningur vestan

Útsynningur vestan liggur beint tvørtur um sundi frá Depli yvir í Sýn. Ættin er góð, tað er turt og klárt, líka sum á útsynningi. Felags fyri útsynning vestan og vestan er, at tær er skaðaættir í ódnarveðri. Annars besta ætt til vind og turt. Mestsum stilli, heilt upp til storm.

Eitt valkvøld eftir kríggið doyði 3 mans doyðu í vanlukku, tá ið ættin var beint undir vestan og vestfall – t.e. tað rak norðureftir. Brádliga kom ein hvirla og holvdi bátin. Ein maður slapp ikki við bátinum, tí mamman vildi ikki – hon kendi ættina, hvussu lumpin hon kundi verða.  

Vestan

Vestan rekur upp fyri Lokkan og er ein teimum heilt góðu ættunum í Hvannasundi. Tað er stilt í góðum veðri og turt og klárt eisini, men hon er skaðaætt í ringum veðri.

Vindurin er lítil og javnur upp til ódnarveður. Men so kastar hann allar vegir og kann vera skaðaætt.

Tað er hvørki mjørki ella brim á vesturættini.

Útnyrðingur vestan

Tá ið ættin er útnyrðingur vestan, lotar suður ígjøgnum sundið. Ættin er góð, so leingi tað ikki er illveður.

Í illveðri, tá ið ættin gongur upp úr vestri, glaðar suður eftir sundinum, og tær fyrstu glaðurnar, sum koma, kunnu vera ógvusligar. Vindurin kemur oman av fjallarøðini suðureftir, og so liggur hann rangur í bygdini – t.e. kemur omaneftir í millum húsinin í bygdini.    

Útnyrðingur

Útnyrðingur er ikki ein góð ætt í Hvannasundi. Hann strekkir sundið suðureftir og liggur javnur, og tað kennist sum ein øgiligur gjøgnumtrekkur.

Er illveður kring landið, og lágtrýstið fer norðurvið vestan fyri Føroyar, er vindurin sera ójavnur, til hann er komin úr vestri upp í útnyrðing. Vindferðin er ikki minni, enn hon er kring landið, heldur eitt sindur meir.

Høgættirnar er yvirhøvur ikki góðar í Hvannasundi og hava altíð ælaveður við sær, og soleiðis er eisini við útnyrðingi. Í ringum veðri er so at siga altíð avfall.

Útnyrðingur norðan

Útnyrðingur norðan líkist útnyrðingi. Veðrið av útnyrðingi upp í norðan líkíst nógv.

VEÐRIÐ Á KIRKJU

AUGUST 2024

VEÐURSTOVA FØROYA

Dagfesting: 7. august 2024

Staður: í Túni 12 – 766 Kirkja

Heimildarfólk: Jógvan Páll Poulsen, skipari

Viðtal við: Hanus Kjølbro

Norðan

Tá ið ættin er norðan er vindurin vanliga javnur, men kann hava hug at verða eitt sindur ójavnur. Vindferðin er tann sama sum fyri landið. Í illveðri eru ikki skaðahvirlur.

Ættin er ikki serliga vát. Er ælaveður á norði, síggjast ælini fara suður ígjøgnum Svínoyarfjørð fram við Viðoynni og koma ikki inn á Kirkju.

Norðan er ikki ring til mjørka, men tað kann vera mjørki viðhvørt.

Kemur hann høgt, kemur tað í sjógvin beinanvegin. Fer vindferðin upp um 10 m/s, er ikki kyrra á Kirkju, og fer vindferðin upp í 15 m/s, er illa lendandi. Men ættin er betri til brim í Hattarvík.

Allar ættirnar úr landsynningi upp til norðan eru keðiligar á Kirkju, tá ið tað kemur til sjógvin (kyrru) vind og avfall.

Landnyrðingur norðan

Tá ið ættin er landnyrðingur norðan er veðrið ein blandingur av norði og landnyrðingi.

Landnyrðingur

Landnyrðingur er ikki ein góð ætt á Kirkju – heldur ikki sum góðveðursætt. Hann kemur upp av Stóraskarði og fer runt alla oynna. Er nakað av vindi, síggast garðarnir koma bæði eystanfrá og vestanfrá, og tað er ókyrt allan vegin runt oynna.

Vindurin er ójavnur í báðum bygdunum, tá ið hann er landnyrðingur. Vindferðin mestsum tann sama sum aðrastaðni. Í nógvum vindi eru skaðahvirlur.

Ættin er vát, meiri enn miðal.

Um summarið er landnyrðingur mjørkaætt, men ikki so nógv um veturin.

Ættin er tann ringasta til brim á Kirkju. Tað verður ókyrt beinanvegin allan vegin runt, tá ið hann kemur av landnyrðingi. Í Hattarvík er so grunt, at har er eitt sindur frægari, og har kann hann halda sær eitt sindur, so har verður ikki ókyrt fyrr enn eitt sindur seinni. Fer vindferðin upp í hvassan vind, sum eru 15 m/s, gerst einki í oynni – t.e. við postbátinum. Á Kirkju eru størstu aldurnar í bakslátri frá Svínoynni, tá ið tað kyrrindi. Tá ið tað rekur, fara tær burtur frá bygdini.

Yvirhøvur er ættin keðilig við ilsligum veðri. 

Landnyrðingur eystan

Landnyrðingur eystan liggur ikki heim við landinum, sum eysturættin ger. Veðrið líkist annars landnyrðingi

Eystan

Eystan liggur tvørtur við landinum frá lendingi og suðureftir (t.e. eystureftir).

Í bygdini er veðurgott til vind á eysturætt, tó at vindurin er ójavnur. Miðalvindferðin tann sama sum fyri landið. Er nógvur vindur. kunnu skaðahvirlur vera, men so skal tað vera talan um nógvan vind.

Ættirnar millum landnyrðing og eystan eru ringast til turbolens, so ættin er ikki tann besta at flúgva í. Tað eru meira hvirlur og turbolensur, tá ið hann er eystan og eitt sindur oman fyri eystan, enn tað er á landnyrðingi. 

Eysturættin er vát og mjørkaætt, og tað er brim. Í gomlum døgum, tá ið hann lá av eystri ella landsynningi, máttu menn síga einar 15 metrar niður á Máshelluna, sum er nokkso langt norðuri í bakkanum, fyri at taka ímóti postbátinum. 

Í gomlum døgum, tá ið fólk brendu torv í komfýrunum, vistu allar konur í bygdini, nær ættin var eystan ella beint omanfyri, tí tað slerdi so illa niður.

Landsynningur eystan

Landsynningur eystan líkist ógvuliga nógv landsynningi.

Landsynningur

Landsynningur er ikki ein ætt, fólk á Kirkju ynskja. Hann liggur beint ígjøgnum fjørðin og liggur beint inn á bygdina. Tað eru tvær ættir, sum koma beint á bygdina, hin er útnyrðingur.

Vindurin er javnur á ættini, og vindferðin er tann sama sum fyri landið. Man fær tann vind, sum er í havinum.

Landsynningur er brimætt og tað er ofta vátt. Eisini er hon mjørkaætt.

Landsynningur sunnan

Tá kemur hann undan Nesinum og røkkur norður á kajuna. Ikki góð kyrruætt. Veðrið líkist annars veðrinum á landsynningi.

Sunnan

Er hann beinur sunnan, røkkur hann ikki undan Nesinum undir Eysturhøvda á Svínoy til bygdina. Hann liggur av dalinum (Yviri á Dal á Svínoy) og tvørtur um fjørðin.

Sunnan er ein miðalgóð ætt, sum er eitt millumting millum gott og ringt. Vindurin er javnur og tann sami sum fyri landið. Hon er ikki skaðaætt í nógvum vindi.

Tað er vanliga vátt á suðurættini – regn og mjørki. Um summarið kann mjørki vera har suðuri í bygdini, meðan tað er terri har norðuri.

Er ættin farin úr eystri ella landsynningi niður í sunnan, byrjar Svínoyggin at líva fyri alduni. Hevur ættin ikki verið eystan fyri sunnan, áðrenn hon er sunnan, er hon ikki so galin til kyrru.

Útsynningur sunnan

Útsynningur sunnan kemur norður eftir

Útsynningur

Útsynningur er saman við útsynningi vestri besta ætt á Kirkju til næstan alt. Tey kunnu ikki ynskja sær nakað betri ætt.

Hann fer út við vestara landinum á Svínoy og nertir við øll nesini norðureftir. Tað er ofta nógvur vindur inni í Svínoyarfirði av útsynningi, og tá ið hann er komin norður um Selnes síggjast garðarnir av honum strekkja seg í fjørðinum og fara norður við oynni vestarumegin.

Vindurin er javnur, og vindferðin nakað væl minni enn fyri landið. Í illveðri er vindurin úti á fjørðinum, kemur ikki á bygdina men fer báðumegin við. Hetta sæst væl, serliga vestanfyri, tá ið glaðurnar fara norður við landinum.

Yvirhøvur er ættin turr. Tað kann regna úr einum brúgvalag allastaðni í landinum uttan á Kirkju.

Ættin er ikki brimætt, heldur ikki í nógvum vindi.

Útsynningur vestan

Útsynningur vestan er líka góð ætt á Kirkju sum útsynningur. Er vindur, fer hann at garða suðurvið – t.e fram við Svínoynni, eystur frá Selnesi. Ættin er góð at fleyga suður í Skorð, sum beint sunnan fyri Kirkju. Tað fleyraði suðurvið. Nú er torvan skolað vekk.

Vestan

Er hann beint undir vestri, heldur hann seg úti á fjørðinum og kemur ikki at á Kirkju.

Ættin er ikki ring til vind. Vindurin er javnur, og vindferðin tann sama sum fyri landið.

Tað er ofta vátt, tá ið hann er vestan. Er regn á ættini, regnar tað eisini á Kirkju.

Eitt veðurfyribrigdi, sum tey á Kirkju brúktu nógv í gomlum døgum, er vestanbakkin. Er ættin úr útsynningi upp í vestan, og tað er nakað klárt í veðrinum um kvøldið, og sæst ein bakki av skýggjum standa í havsbrúnni vestan fyri Viðareiði, so er hoyterri dagin eftir. Tá ið teir sóu vestanbakkan, so høvdu teir gott mót.

           Vestanbakkin sæst í eiðinum vestan fyri Viðareiði á kvøldi 5. september 2024. Ættin var um 7 m/s av útsynningi. Eitt hátrýst lá millum Føroyar og Noreg. Dagin eftir var dýrdarveður á Kirkju (og í øllum landinum) og góður hoyterri. Mynd: Jógvan Páll Poulsen

Tað kann vera brim á vesturættini. Vestanbrim ger lítið um seg í eina løtu, men so kunnu stórar aldur koma. Í gomlum døgum var onkur settur at hyggja eftir briminum og boða frá aldu, tá ið postbáturin skuldi koma at. Eftir at byrgingin um Hvannasund varð gjørd, sæst lítið til vestanbrimið.

Útnyrðingur vestan

Millum vestan og útnyrðing sleppur tað at bygdini. Veðrið líkist báðum ættunum við síðuna av – vestri og útnyrðingi.

Útnyrðingur

Útnyrðingur er yvirhøvur ein keðilig ætt á Kirkju. Hann er verri enn miðal til alt. Vindurin sleppur ótarnaður at í Fugloyarfirði. Hann kemur fram við Viðoynni og strekkir fjørðin.

Frá vestri og eitt sindur upp um útnyrðing drepur uppi í Líðini í Norðbergi.

Vindurin er javnur, vindferðin tann sama sum fyri landið. Ættin er ikki skaðaætt. 

Tá ið tað kemur til regn, so regnar líkasum aðrastaðni í landinum – ella verri. 

Útnyrðingur er brimætt á Kirkju. Lotið trýstir postbátin út frá kajuni. 

Útnyrðingur norðan

Útnyrðingur norðan líkist báðum við síðuna av – norðan og útnyrðingi.

VEÐRIÐ Í KLAKSVÍK

 JANUAR 2024

VEÐURSTOVA FØROYA

Alt skjalið í pdf: Veðrið Í Klaksvík

Klaksvík

Klaksvík er næststørsti býur í Føroyum – bygt á einum eiði á Borðoynni.

Vestanfyri og eystanfyri eru fjøll; sunnanfyri og norðanfyri eru víkir. Beint norðan fyri Klaksvík er Kunoy, sum er høg og verjir víkina og býin ímóti vindi og aldu. 

Fjøllini vestan fyri eiðið eru roknað úr norði og suðureftir: Klakkur (413m), Halgafelli (502m), Háfjall (648m), Miðfjall (493m) og Borðoyanes (394m).

Fjøllini eystan fyri eiðið eru, eisini roknað úr norði og suðureftir: Myrkjanoyrafjall (689m), Kjølur (342m) og Hæddin (563m)

Mynd 1: Kort av Borðoy.

Eiðið er opið í útnyrðing norðan úr í víkina (Klaksvík) og í landsynning sunnan (Borðoyarvík). Ættin liggur eftir eiðinum ikki bert á hesum báðum ættum, men eisini á ættunum beint báðumegin við.

Fjøllini ávirka veðrið í býnum, tá ið ættin er millum landnyrðing og landsynning ella millum útsynning og útnyrðing. Ikki øll fjøllini eru høg, og verjan ímóti vindi er tí eitt sindur ymiskt – tað velst um hvat fjall stendur fyri ættini.

Hægsta oyggj í Føroyum, Kunoy, er bert umleið 1000 metrar uttan fyri innsiglingina til Klaksvík, og hon hevur tí stóra ávirka á veðrið, tá ið ættin er úr útnyrðingi ellan norði ella landnyrðingi. Eisini forðar Kunoyggin fyri brimi í Klaksvík.

Aðrar oyggjarnar ávirka ikki beinleiðis veðrið í Klaksvík. Tó liggur býurin eystantil í landinum, og allar oyggjarnar vestanfyri gera vesturættirnar sera góðar, tá ið vindurin ikki er nógvur, men kann eisini gera vindin sera ójavnan, tá ið nógvur vindur er, stormur ella ódn.

Veðrið í býnum

Veðrið í Klaksvík er tengt at ættini, líka sum tað er í øllum øðrum støðum í Føroyum – bert lítil munur í ættini kann gera stóran mun í veðrinum. Er liggjandi góðveður av útsynningi ella vestri í nakrar dagar, kann vera sera lýtt og gott veður við klárum lofti og nógvari sól. Liggur hann sunnaneftir, kann vera eitt fitt lot og nógv regn, og á høgætt kann vera gjøgnumtreingjandi kuldi.  

Fyri at fáa greiði á hvussu veðrið er á teimum ymsu ættunum í Klaksvík, setti undirritaði seg 8. januar 2024 í samband við Arnold Højgaard (AH).  AH hevur verið sjómaður og útróðrarmaður í Klaksvík alt arbeiðslívið.

Við til samrøðuna í heiminum hjá AH hevði eg spurnarblað – til allar 16 ættirnar, ið vanliga eru umtalaðar í bygdin:

Ø Er vindurin javnur ella ójavnur á ættini

Ø Er meira vindur í ættini enn aðrasteðs – ella øvugt

Ø Er ættin vát – t.e. regn, tá ið turt er aðrastaðni – ella øvugt

Ø Er hetta mjørkaætt?

Ø Er ættin vanliga ein góð ætt ella ein ring ætt – ber til at siga tað við fáum orðum?

Ø Onnur viðurskifti um ættina, søgur, fyribrigdi, hendingar o.s.fr.

Spurt varð somu spurningarnar ætt fyri ætt. Byrjað varð við norðan, og var farið allan kringin runt eystureftir, og steðgað var við heil- og hálv- og millumættirnar.

Spurningar og svar og aðrar viðmerkingar síggjast aftast í hesum skjali.

Mynd 2: Tær 32 ættirnar. Til samrøðuna eru ikki allar 32 ættirnar brúktar, men onnurhvør - t.e. heil-, hálv- og millumættirnar.

Norðan

Á norðurætt kemur lotið til Klaksvíkar suður ígjøgnum Haraldssund.

Mynd 3: Ímóti norði.

Norðan fer meira vesturyvir og strekkir seg longri enn landnyrðingur (hann er tráur). Tað kundi vera tungt at koma út av víkini, tá ið hann koma av norði, men útkomin var betri.

Vindurin javnur, og vindferðin tann sama sum fyri landið.

Norðurættin kann vera vát, men er ikki mjørkaætt.

Norðan er ikki ein ring ætt, tó at eingin terri er á ættini í Klaksvík.

Landnyrðingur norðan

Landnyrðingur norðan kemur meira inn á vánna enn landnyrðingur – men veðrið í Klaksvík líkist á hesum ættum.

Landnyrðingur norðan er góð ætt í Klaksvík.

Landnyrðingur

Tá ið ættin er landnyrðingur, kemur lotið yvir høg fjøll á Viðoy og Borðoy, áðrenn tað er í Klaksvík.

Mynd 4: Ímóti landnyrðingi.

Vindur er javnur í Klaksvík, tá ið ættin er landnyrðingur, og vindferðin er nakað tað sama sum fyri landið.

Landnyrðingur er vátur, hongur í Kunoynni, tá ið tað er ikki ov nógvur vindur. Er meiri vindur, fara ælini yvir um til Húsar.

Landnyrðingur er ikki mjørkaætt, og er góð ætt í Klaksvík.

Landnyrðingur eystan

Veðrið á landnyrðingi eystri líkist veðrinum á landnyrðingi.

Eystan

Tá ið hann liggur av eystri, skal lotið fyrst upp um høg fjøll á eystara og vestara armi á Árnafirði, áðrenn tað er í Klaksvík.

Mynd 5: Ímóti eystri.

Vindurin á eystri er javnur í Klaksvík og fer út eftir vánni. Tað er ikki meiri vindur enn miðalvindferðin fyri landið. 

Ættin er eitt sindur ymisk til avfall. Hon kann vera miðalgóð, men er eisini vát til tíðir. 

Eystan er ikki mjørkaætt og er roknað sum ein góð ætt í Klaksvík, tó ikki á Vágheygnum. Í nógvum vindi av eystri – upp í storm – kundi vera stilli í Kalsoyarfirði.

Landsynningur eystan

Veðrið á landsynningi eystri líkist veðrinum á eystri. Útróðrarmenn, sum fingu í stand at loysa í nógvum vindi á ættini, vendu ikki við, tí tað var gott veður norðanfyri. 

Landsynningur eystan er ikki góð ætt í Klaksvík.

Landsynningur

Tá ið ættin er landsynningur, kemur lotið uttan úr havi og rakar Borðoy í Skorðini og í Barmi, verður lyft einar 300 metar upp og fer eftir hæddini ímóti Klaksvík.

Mynd 6: Ímóti landsynningi

Tá ið hann liggur av landsynningi er javnur vindur ut eftir vánni. Hann sæst liggja tráur norður eftir fjøllunum – skaddur eftir fjøllunum á vestara armi.

Landsynningur strekkir allar firðir í Føroyum og gongur beint ígjøgnum. Í Klaksvík er eitt sindur meira vindur enn í landinum annars á landsynningi.

Landsynningur er vát ætt í Klaksvík, og kann vera ring mjørkaætt um summarið. Verður farið stutt, bert norður í Ánir, kundi vera sólskin. Fólk hava koyrt gras úr Klaksvík norður í Ánir at hanga í turkilag, tí eingin terri var í Klaksvík, tá ið landsynningurin var tráur.

Landsynningur er ikki roknaður sum ein góð ætt í Klaksvík.

Landsynningur sunnan

Veðrið í Klaksvík á landsynningi suðuri líkist veðrinum á landsynningi.

Mynd 7: Ímóti landsynningi suðuri.

Sunnan

Tá ið ættin er sunnan, skal lotið lotið upp um Miðfjall og Háfjall – t.e. u, 600 metrar – áðrenn tað fer oman ímóti Klaksvík.

Mynd 8: Klaksvík úr suðuri.

Á suðurætt er vindurin javnur – kemur ikki í hvirlum. Vindferðin er tann sama sum miðalvindurin fyri alt landið.

Ættin er vát, og kann vera ring til mjørka.

Yvirhøvur ein slavin ætt – fyri tað mesta skýggjað og keðilig.

Útsynningur sunnan

Veðrið í Klaksvík á útsynningi suðuri líkist veðrinum á útsynningi. Vindurin er javnur.

Útsynningur

Tá ið ættin er útsynningur, er lotið fyrst komið í land í Suðurstreymoy og yvir sunnara part av Eysturoy. Av Lambaregni er lotið komið tvørtur um Gøtuvík og er farið upp um ella báðumegin við Háfjall.

Mynd 9: Av vøllinum við Djúpumýru í Klaksvík ímóti útsynningi.

Vindurin á útsynningi er javnur og fer út eftir vánni. Vanliga er lítil vindur á ættini, til miðalvindferðin fyri landið er farin upp um hvassan vind.

Er hvassur vindur ella meir, er vindurin ójavnur við hvirlum.

Útsynningur er ikki ein vát ætt, og tað tann viðhvørt vera mjørki.

Útsynningur er ein heilt hampulig ætt í Klaksvík. Á útsynningi er gott útróðrarveður sunnanfyri.

Fer hann bert eitt lítið sindur vesturí afturat – upp í útsynning vestan – er hann ikki líka góður.

Útsynningur vestan

Útsynningur vestan er ikki líka góð ætt í Klaksvík, sum útsyningur ella vestan. Ójavnari vindur.

Útsynningur vestan er, tá ið tað er illveður, størsta skaðaættin í Klaksvík.

Vestan

Tá ið tað er vesturætt, hevur lotið tikið land við Vestmannabjørgini, farið 600 metrar upp og so farið oman fyri Streymoy og Miðeysturoy, áðrenn tað raka fjallarøðina vestan fyri Klaksvík. Tey norðastu fjøllini í røðini, Hálgafelli og Klakkur, eru ávikavist 502 m og 413 m høg. Tey verja fyri lotinum, soleiðis at tá ið vindferðin er lítil, er nokkso stilt í Klaksvík. Fer vindferðin eitt sindur upp, er vindurin ójavnur.    

Mynd 10: Ímóti vestri.

Tá ið hann liggur av vestri, er vindurin ójavnur í Klaksvík, tá ið vindferðin er meiri enn ein strúkur í vindi. Hann kemur oman av fjallarøðini. Í Víkunum er púra stilt á vesturættini, tá ið fitt av vindi er kring landið.

Á vesturættini er vindferðin eitt sindur meiri enn miðalvindurin fyri alt landið. Tað sæst væl á skýferðini í erva, at tað er meira vindur omanfyri, enn tað er á eysturættini.

Vesturættin er turr í Klaksvík og er ikki mjørkaætt – ein góð ætt, eisini til terra. 

Útnyrðingur vestan

Veðrið í Klaksvík á útnyrðingi vestri líkist veðrinum á útnyrðingi.

Mynd 11: Av bátabrúgvunum ímóti útnyrðingi vestri.

Útnyrðingur

Útnyrðingur liggur javnur suður ígjøgnum fjørðin.

Mynd 12: Ímóti útnyrðingi.

Útnyrðingur strekkir fjørðin, og hann er ein køld ætt. Vindurin er púrasta javnur og nokkso stabilur, og tað er vanliga eitt sindur meira vindur í ættini enn miðal fyri landið.

Ættin er góð til útróður sunnanfyri.

Við útnyrðinginum er ofta æl, sum koma við honum suðureftir, og onkuntíð er mjørki á ættini.

Útnyrðingur norðan

Veðrið í Klaksvík á útnyrðingi norði líkist veðrinum á norði.

Mynd 13: Ímóti útnyrðingi norði.

Vestan

Vestan kemur omanav og fer beint út eftir fjørðinum. Er illveður, buldrar hann í fjallið á sunnaru síðu á fjørðinum, og áirnar í Signabø renna niðaneftir.

Vindurin er javnur, og vindferðin er tann sama sum fyri landið.

Norðan fyri Tangan vita tey ikki av ættini. Hon er so góð norðuri í Sundinum, at tey vita ikki um so veðurgóða ætt nakra aðrastaðni í landinum.

Ættin er ikki serliga vát. Tað regnar bert úr brúgvaløgum, og tá ið hann støkkur vesturum, er turt og hvirlur í Líðini. 

Vestan er hvørki mjørka- ella brimætt í Kollafirði.

Útnyrðingur vestan

Veðrið tá ið ættin er útnyrðingur vestan líkist vestan.

Útnyrðingur

Útnyrðingur kemur oman ígjøgnum Botnin og hevur eitt sindur av hvørjum við sær.

Í illveðri er hon ringasta ættin við Sjógv og út ímóti Homrum og Miðgerði. Har eru harðar hvirlur. Hann hoyrist, tá ið hann kemur, og ikki tá ið hann fer. Í Líðini er stilli á útnyrðingi.

Norðan fyri Tanga er útnyrðingur ringasta ættin. Vanliga eru 3 harðar hvirlur, so er hann farin. Fólk eru rýmd av húsum í nógvum vindi. Flýddu til grannan, stutt harfrá – og har var eingin vindur.

Hann kann liggja stutt – upp í eitt kortér ella so – men viðhvørt hevur hann ligið drúgva løtu. longsta tey vita um, er eitt korter. Fer ættin við klokkuni upp ímóti norði, verður betri veður. Fer hann ímóti klokkuni niður ímóti vestri, heldur keðiliga veðrið fram.

Vindurin er ójavnur, og harðar hvirlur eru úti við Sjógv, út móti Homrum og í Miðgerði.

Útnyrðingur er ikki vát ætt, men hevur vætu við sær, tá ið hann kemur oman úr Botni. Ein strika er á vegnum, sum vísir hvussu langt regnið strekkir.

Útnyrðingur er hvørki mjørka- ella brimætt í Kollafirði.

Útnyrðingur norðan

Útnyrðingur norðan hevur hvirlur við sær. Ættin líkist annars útnyrðingi. Ringasta ætt á Miðgerði.

VEÐRIÐ Í LEIRVÍK

 JANUAR 2023

VEÐURSTOVA FØROYA

Les alt skjalið í pdf: Veðrið Í Leirvík

Leirvík

Leirvík er bygd á Eysturoy, miðskeiðis á eystursíðuni.

Úr bygdini í útnyrðing um norðan niður í landsynning eystan er hav – Leirvíksfjørður. Úr landsynningi um sunnan og upp í útnyrðing eru fjøll – høg og miðalhøg.

Í landsynning úr Leirvíksbygd er Sigatindur (612m) og í útsynning úr bygdini er Knúkur (460m). Úr Sigatindi og vestur til Knúk er ein lægri fjallarøð. Í beinan vestan úr bygdini er Ritafjall (641m).

Mynd 1: Kort av Eysturoy. Leirvík er á eystursíðuni, miðskeiðis á oynni.

Leirvík er bygt niðast í einum stórum dali, sum er opin út í Leirvíksfjørð úr norði niður í eystan. Sjálvur dalurin er opin ímóti landnyrðingi.

Liggur hann úr útnyrðingi um norðan til landnyrðing, er einki, sum verjir fyri ættini. 

Er ættin av landsynningi suðurum og upp í vestan, ávirka fjøllini veðrið í Leirvík. Í góðum veðri við lítlum vindi verja tey væl ímóti lotinum, men er nógvur vindur í illveðri, eru harðar hvirur.

Mynd 2: Leirvík og fjallarøðin avmyndað í vesturhallan sunnan. Fjallið vinstrumegin er Sigatindur (612m) og fjallið nakað høgrumegin miðjuna á myndini er Knúkur (460m). Lægsta punktið á røðini ímillum Sigatind og Knúk er Dvørgaskarð (315m). Fjøll og fjallarøðin verja ímóti lotinum, tá ið vindurin ikki er nógvur, men gera harðar hvirlur, tá ið tað er nakað av vindi. Útsynningur sunnan er ringasta ættin í Leirvík. Tá kemur vindur oman av røðini bæði eystan- og vestan fyri Knúk. Besta ættin til vind er útnyrðingur, sum er tvørtur um myndina, úr høgru ímóti vinstru.

Veðrið í bygdini

Veðrið í Leirvík er sera nær tengt at ættini. Sveiggini ímillum gott og ringt veður kunnu vera stór, og bert lítil munur í ættini kann gera stóran mun í veðrinum. Er liggjandi góðveður á sumri av landsynningi ella eystri í nakrar dagar, kann vera sera lýtt og gott veður við klárum lofti og nógvari sól. Liggur hann av útsynningi suðuri, er vanliga nógvur vindur, á høgætt kann vera gjøgnumtreingjandi kuldi.

Alt meðan veðrið aðrastaðni í Føroyum kann vera munandi øðrvísi.

Fyri at fáa greiði á hvussu veðrið er á teimum ymsu ættunum í bygdini í Leirvík, hevur undirritaði fingið samband við Sørin S. Djurhuus (SD), tilbúgvinarleiðara í Eysturkommunu. SD hevur sett seg í samband við 7 leirvíkingar, sum vita um veðrið í bygdini.

Við til samrøðuna í kantinuni hjá sløkkiliðnum í Eysturkommunu í Leirvík hevði eg spurnarblað il allar 16 ættirnar, ið vanliga eru umtalaðar í bygdin:

Ø Er vindurin javnur ella ójavnur á ættini

Ø Er meira vindur í ættini enn aðrasteðs – ella øvugt

Ø Er ættin vát – t.e. regn, tá ið turt er aðrastaðni – ella øvugt

Ø Er hetta mjørkaætt?

Ø Er ættin vanliga ein góð ætt ella ein ring ætt – ber til at siga tað við fáum orðum?

Ø Onnur viðurskifti um ættina, søgur, fyribrigdi, hendingar o.s.fr.

Spurt varð somu spurningarnar ætt fyri ætt. Byrjað varð við norðan, og var farið allan kringin runt eystureftir, og steðgað var við heil- og hálv- og millumættirnar. Nógvar av millumættunum hava sama veður við sær, sum heil- ella hálvættin beint við.

Spurningar og svar og aðrar viðmerkingar síggjast aftast í hesum skjali.

Mynd 3: Tær 32 ættirnar. Til samrøðuna eru ikki allar 32 ættirnar brúktar, men onnurhvør - t.e. heil-, hálv- og millumættirnar.

Norðan

Tá ið hann kemur av norði, er vindurin javnur í Leirvík. Hann fer suður ígjøgnum fjørðin. Tað kann vera nógvur vindur av norði, men ikki hvirluvindur.

Tey siga í Leirvík, at alt møguligt kundi henda á norði, tá ið tað bara var tann gamla keiin. Bilar og annað skolaðu út, neystahurðar brotnaðu o.s.fr.

Tá ið tað er norðan, er vindferðin tann sama sum miðal fyri landið.

Norðan er ikki eit vát ætt í Leirvík, men ofa eru ælingar í ættini.

Norðan er ikki mjørkaætt í Leirvík.

Norðan er góð ætt í Leirvík – ikki skaðaætt. Køld ætt á vetri og kann geva nógv brim (sjóvarfalsbrim).

Landnyrðingur norðan

Á landnyrðingi norði byrjar Kallurin – t.e. norðurendin á Kalsoy – at taka av lotinum. Tí er ættin eitt sindur frægari til vind enn beinur norðan.

Í aðrar mátar er landnyrðingur norðan tað sama sum beinur norðan.

Landnyrðingur

Tá ið tað er landnyrðingur, merkist lítið til vind í Leirvík. Tað er so at siga stilli. Eisini tá ið vindferðin kring landið er upp í 20 m/s.

Ættin er vanliga ikki vát – tað er ikki samregn á ættini. Góður hoyterri.

Landnyrðingur er ikki mjørkaætt í Leirvík.

Landnyrðingur er nógv tann besta ættin í Leirvík. Fyrr varð sagt, at um tú ikki kanst bera kertuljós millum húsini á landnyrðingi, so ganga áttamannaførini burtur á Norðhavinum.

Landnyrðingur eystan

Landnyrðingi eystan er góð ætt í Leirvík. Veðrið líkist veðrinum á landnyrðingi.

Mynd 4: Myndin tikin í landnyrðing eystan. Á hesari ættini líkist veðrið veðrinum á landnyrðingi.

Eystan

Tá ið ættin er eystan, er vindurin javnur í Leirvík, og vindferðin er minni, enn hon er í miðal fyri landð. 

Eysturættin er ikki vát í Leirvík, men veðrið kann vera ælut á vestfallinum. Eystan er ikki mjørkaætt, tó kann mjørki vera á vestfallinum.

Góð ætt í Leirvík – tó ikki líka góð sum landnyrðingur. Tað sæst meir til vindin, hann kemur av háskúlanum yvir um fjørðin.

Landsynningur eystan

Veðri er nakað frægari ætt enn landsynningur. Tó er hann nakað keðiligur.

Mynd 5: Myndin tikin í landsynning eystan. Liggur hann av landsynningi eystri, er kann veðrið vera eitt sindur keðiligt.

Landsynningur

Tá ið ættin er landsynningur, kemur hann norður við landinum, spílar seg út úti á Egg. Veðrið er ringast niðri við havnarlagið, úti á Egg og á Toftanesi. Veðrið er nakað frægari upp í bygdini.

Segði hann frá nógvum vindi av landsynningi, kundi hann halda sær, til tað bleiv ljóst dagin eftir, um tað frysti um kvøldið.

Vindurin av landsynningi er ójavnur. Glaður eru á fjørðinum og rættiligar harðar hvirlur.

Vindferðin á landsynningi er væl meira enn miðalvindferðin fyri landið.  

Landsynningur er vát ætt í Leirvík. Um summarið kann hon eisini vera mjørkaætt. Tað kann vera sera tjúkkur mjørki, sum kemur bóltandi við vestfallinum. Eisini kann tað flóta yvir úr Norðragøtu.

Á landsynningi kann vera nógv brim í Leirvík á eystfallinum.

Ættin er góð summarætt og ring vetrarætt.

Landsynningur sunnan

Veðrið á landsynningi suðuri líkist veðrinum á suðuri.

Mynd 7: Myndin tikin ímóti landsynningi suðuri. Veðrið á hesari ættini líkist veðrinum á suðuri.

Sunnan

Sunnan er ikki góð ætt í Leirvík, tá ið nógvur vindur er. Tá er vindurin ójavnur, nógvar hvirlur. Í góðum veðri á sumri er ættin góð.

Tað er ikki minni vindur á suðuri, enn tað er í miðal fyri landið.

Sunnan er ikki ein vát ætt ella mjørkaætt. Gjøgnumgangandi er lítil mjørki í Leirvík, tað er tengt at sjóvarfallinum.

Útsynningur sunnan

Útsynningur sunnan er ringasta ætt í Leirvík. Hon er ring í allari bygdini. Er nógvur vindur á útsynningi suðuri, er einki skil í hvønn vegin vindurin fer. Í illveðri varð asfalt eina ferð rullað av vegnum sum pappír á útsynningi suðuri.

Í hampuligum veðri er ættin ikki so ring, tá er vindurin javnur. Fer hann upp um 15 ella 20 m/s, eru harðar hvirlur. Skaðavindur.

Vindferðin á útsynningi suðuri er tann sami ella meiri enn miðalvindurin fyri alt landið.

Í Leirvík er altíð ælaveður á lágætt – eisini á útsynningi suðuri. Ættin er ikki mjørkaætt.

Útsynningur

Útsynningur er sum útsynningur sunnan, tó ikki líka keðiligur. Hann kemur ikki báðumegin Tindin (Sigatind) men heldur omaneftir.

Vindurin er ójavnur og óstøðugur. Hetta er tann ójavnasta ættin í Leirvík, og tað er ikki minni vindur, enn miðalvindurin er fyri landið.

Á útsynningi kann regna í Leirvík. Ættin er eisini góð terraætt um summarið, men eisini ein ætt við ælingum.

Útsynningur er ikki mjørkaætt.

Yvirhøvur er ættin ikki ein góð ætt. Er lítil vindur, er ættin góð upp í 12 m/s.

Útsynningur vestan

Er ættin útsynningur vestan kann vindurin vera ójavnur. Hann kemur oman av Ritafjalli.

Vestan

Vestan er vanliga ein góð ætt í Leirvík. Vindurin er javnur í hampuligum veðri, er nógvur vindur, eru nokkso hørð vindkast.

Vindferðin á vestri er tann sama sum miðalvindferðin fyri landið.

Vestan er ikki ein vát ætt og ikki mjørkaætt.

Mynd 10: Sunnan fyri brimgarðin ímóti vestri.

Útnyrðingur vestan

Veðrið á útnyrðingi vestri líkist veðrinum á útnyrðingi.

Útnyrðingur

Á útnyrðingi er vindurin javnur. Hann liggur suður ígjøgnum fjørðin. Kann vera ójavnur í ælingum.

Hann merkist meira suðuri í Leirvík enn norðanfyri. Vindferðin er tann sama sum miðalvindferðin fyri landið.

Á útnyrðingi kann vera ælaveður – ikki samregn. Tað velst um sjóvarfall.

Útnyrðingur er góð terraætt um summarið.

Útnyrðingur er ikki mjørkaætt og er roknað sum ein góð ætt í Leirvík.

Mynd 11: Úr Leirvík í útnyrðing, ígjøgnum Djúpini. Vinstrumegin á myndini er Róvin (513m) og høgrumegin sæst Líðarmunnin á Kalsoy. Longst burtur eru Nestindar (788m). Er ættin útnyrðingur ella útnyrðingur norðan, liggur hann suður ígjøgnum fjørðin og er javnur. Eru ælingar, kann vindurin vera ójavnur.

Útnyrðingur norðan

Veðrið á útnyrðingi norði líkist veðrinum á útnyrðingi.

VEÐRIÐ Í MIKLADALI

 APRÍL 2024

VEÐURSTOVA FØROYA

Les alt skjalið í pdf: Veðrið Í Mikladali

Dagfesting: 23. apríl 2024

Staður: Faktorsvegur 14 – 700 Klaksvík

Heimildarfólk: Óli Olsen

Viðtal við: Hanus Kjølbro

Mikladalur

Mikladalur er bygd á eystursíðuni norðalaga í Kalsoy – í einum djúpum dali millum høg fjøll.

Kalsoyarfjørður er eystan fyri bygdina – úr vesturhallum norði niður í landssynning sunnan.

Tey høgu fjøllini norðan- og sunnan fyri bygdina ávirka veðrið í bygdini, og tey eru, ávikavist:

-          Kambur

-          Gásafjall (606m)

-          Millum fjøllini er ein fjallarøð um 300 metrar høg. Millum røðina og Kamb er Hálsur, sum er eitt sindur lægri.

Mynd 1: Kort av Kalsoy. Mikladalur sæst í reyða kringinum

Veðrið í bygdini

Veðrið í Mikladali er tengt at ættini, sum tað er í øllum støðum í Føroyum.

Kemur hann undan Heystmúlanum, norðast á Kunoy, kann vera nógv brim, men er hann bert eitt sindur lægri, er einki brim. Kunoyggin stendur fyri og forðar bæði fyri vindi, brimi og regni.

Liggur ættin beint norður ígjøgnum fjørðin, er veðrið gott í bygdini, tí lotið kemur ikki innat. Tær góðu ættirnar eru úr eystri, suðurum og upp í útsynning.

Útsynningur er góð ætt, men fer hann upp í útsynning vestan, er tað tað ringasta ættin til vind.  

Fyri at fáa greiði á hvussu veðrið er á teimum ymsu ættunum í Mikladali, setti undirritaði seg í samband við Óla Olsen (ÓO), sum er ættaður úr Mikladali, vaks upp har. ÓO flutti úr bygdini til Klaksvíkar, tá ið hann var ungur, men hevur alla tíðina havt hús og jørð í Mikladali og hevur verið nógv har.

Við til samrøðuna, sum var í hølunum hjá Veðurstovu Føroyar á vestaru bryggju í Klaksvík, hevði eg spurnarblað – til allar 16 ættirnar, ið vanliga eru umtalaðar í bygdini:

Ø Er vindurin javnur ella ójavnur á ættini

Ø Er meira vindur í ættini enn aðrasteðs – ella øvugt

Ø Er ættin vát – t.e. regn, tá ið turt er aðrastaðni – ella øvugt

Ø Er hetta mjørkaætt?

Ø Er ættin vanliga ein góð ætt ella ein ring ætt – ber til at siga tað við fáum orðum?

Ø Onnur viðurskifti um ættina, søgur, fyribrigdi, hendingar o.s.fr.

Spurt varð somu spurningarnar ætt fyri ætt. Byrjað varð við norðan, og var farið allan kringin runt eystureftir, og steðgað var við heil- og hálv- og millumættirnar.

Spurningar og svar og aðrar viðmerkingar síggjast aftast í hesum skjali.

Mynd 2: Tær 32 ættirnar. Til samrøðuna eru ikki allar 32 ættirnar brúktar, men onnurhvør - t.e. heil-, hálv- og millumættirnar.

Norðan

Tá ið ættin er norðan, kemur lotið undan Kambi, og flókar kunnu fara vestur eftir røðini.

Ættin er góð til vind, tí tað lívir undir Kambi. Tað er lítið av jøvnum vindi vindur í bygdini, hóast nógvur vindur er kring landið. Tað kann vera ófantaligt úti á fjørðinum, og nógv brim, men lítil vindurin í bygdini.

Tá ið tað kemur til avfall, so kann vera nógv regn í bygdini, og kavaælingar eisini. Sum heild eru høgættirnar keðiligar til avfall. Mest ælaveður.

Norðan er ikki nøkur serlig mjørkaætt, men tað eru mjørkaflókar viðhvørt.

Norðan er brimætt í Mikladali. Allar høgættirnar eru brimættir, úr landnyrðingi í útnyrðing.

Ættin er ikki góð nakað uttandura nakað í Mikladali, tí tað er so kalt. Hon kann hvørki brúkast til hoyggj ella máling. Hon er ikki skaðaætt í ringum veðri.

Landnyrðingur norðan

Tá ið ættin er landnyrðngur norðan, líkist veðrið í Mikladali veðrinum, tá ið hann er landnyrðingur.

Landnyrðingur

Landnyrðingur kemur undan Heystmúlanum og inn ímóti bygdini. Ættin strekkir heim á Bust – sum er ímillum Ritudal og Villingardal.

Mynd 3: Ímóti landnyrðingi

Landnyrðingur er ein góð ætt í Mikladali. Vindurin er yvirhøvur javnur, og í illveðri kunnu hvirlur vera. Men ættin er ikki skaðaætt í illveðri.

Í ringum veðri koma hvirlu niðan ígjøgnum ánna, og hetta er tað einasta, sum fólk miðskeiðis í bygdini hoyra til vind av landnyrðingi í illveðri.

Tá ið tað kemur til avfall, er landnyrðingur svikaligur – sum hinar høgættirnar. Fyri tað mesta er talan um ælaveður, ikki samregn.

Í góðveðri á sumri, tá ið sólin skínur, og fólk eru í hoyna, síggjast viðhvørt ælingar koma undan Heystmúlanum og fara suður við Kunoynni og allan vegin til Klaksvíkar. Teir koma ikki út á fjørðin ella nærri Kalsoynni.

Vanliga er ikki mjørki á landnyrðingi, men flókar kunnu síggjast á sumri í góðveðri fara suður við Kunoynni.

Tað kann vera nógv brim av landnyrðingi. Bátar máttu viðhvørt dragast úr stóra neystinum longur niðan undan uppgangi. So nógv brim er viðhvørt, at sjógvur rennur oman ígjøgnum neystið.   

Landnyrðingur eystan

Ættin líkist landnyrðingi, men sleppur ikki líka langt heim. Hann sleppur illa nokk heim til Mikladals.

Mynd 4: Ímóti landnyrðingi eystri

Eystan

er ein sera góð ætt í Mikladali. Kunoyggin lívir, bæði fyri vind og avfalli. Hann sleppur hvørki suðureftir ella norðureftir.

Mynd 5: Ímóti eystri

Vindurin er javnur, og tað er lítil vindur í illveðri.

Ættin er ikki vát, regnið hongur eftir yvir Kunoynni.

Eystan er ikki mjørkaætt, men bert eitt sindur onkuntíð. Heldur ikki er brim á ættini.

Landsynningur eystan

Veðrið á landsynningi eystri líkist veðrinum á landsynningi.

Landsynningur

Landsynningur er ein sera góð ætt í Mikladali. Hon er besta terraættin í bygdini. Við útnyrðingi er tað øvugt.

Mynd 6: Ímóti landsynningi

Vindurin er javnur í bygdini, og tað hoyrist ikki nógv til hann heimi í bygdini, tá ið tað er illveður. Úti á Magnusmørk hoyrist eitt sindur.

Landsynningur er ikki skaðaætt í Mikladali.

Ættin er yvirhøvur turr, men tað kann viðhvørt regna ógvuliga illi, tá ið brúgvaløgini eru omanfyri. Tá ið hann støkkur vesturum, slítur í.

Landsynningur er ikki ring mjørkaætt, men tað kann vera mjørki viðhvørt. Slavtoka kann liggja í Klaksvík og norður um Húsar, meðan tað er fínasti terri í Mikladali.

Brim er ikki í Mikladali á landsynningi. Tað er kyrt.

Landsynningur sunnan

Veðrið á landsynningi suðuri líkist veðrinum á suðuri.

Mynd 7: Ímóti landsynningi suðuri.

Sunnan

Sunnan er góð ætt í Mikladali. Allar ættirnar millum eystan og útsynning er góðar. Líka sum við landsynningi, so liggur hann norður ígjøgnum fjørðin og kemur ikki inn at bygdini.

Mynd 8: Ímóti suðuri

Á suðuri er javnur vindur, og vindferðin er minni enn hon er kring landið. Tað er ongantíð nógvur vindur á suðurætt, hóast nógvar glaður eru á fjørðinum, tá ið tað er illveður.   

Ættin er ikki vát, men er brúgvalag við regni oman fyri Føroyar, so kann regna illa, til hann støkkur vesturum – líka sum við landsynningi.

Nakað mjørka kann vera, tá ið hann er sunnan. Dalurin kann fyllast.

Sunnan er ikki brimætt.

Útsynningur sunnan

Útsynningur sunnan er sum sunnan.

Útsynningur

Allar ættirnar úr eystri, suðurum og upp í útsynning eru góðar ættir í Mikladali.

Tað er lítil vindur í Mikladali, tá ið hann liggur av útsynningi. Lotið sleppur hvørki niðan eftir dalinum ella omaneftir. Veðrið kann vera gott í Mikladali, hóast rættiliga nógvur vindur er kring landið.

Yvirhøvur er ættin turr, men tað kann vera ælaveður.

Á útsynningi kann vera eitt sindur av mjørka, men einki brim.

Útsynningur vestan

Útsynningur vestan er ringasta ættin til vind – ringasta skaðaættin bygdini. Púra stilt er millum hvirlurnar, tey kunnu bresta ein svávulspinn millum húsini í bygdini, men so koma hvirlurnar rullandi oman ígjøgnum dalin. 

Í hoyna kundi alt hoyggið fara í havið í einari hvirlu – ikki eitt stráð var eftir á bønum.

Vestan

Vestan er ein vindætt í Mikladali. Hann kemur oman av Hálsi.

Tað er altíð vindur – eisini tá ið lítil vindur er kring landið – og hann er sum oftast javnur. Tað er bert í ógvuliga lítlum vindi kring landið, at tað ikki er vindur í Mikladali á vesturætt.

Á veg á fjall er tað ikki meir, enn at fjallmenninir trekkja niðan eftir gjøgnum dalin. Komnir niðan á Hálsagarð, kundu teir standa beint út og inn, men komin niður um stíggin, er stilli. Teir kunnu bresta ein svávulspinn, uttan at hann sløknaði.

Vestan er ikki regnætt, men okkurt ælið er viðhvørt. Heldur ikki er mjørki á ættini, helst tí at vindurin er ov nógvur.

Tað er ikki brim á vestri, men tað kann vera nógvur súður við lendingina undir Hálsinum.

Fólk í Mikladali halda lítið um vesturættina.

Útnyrðingur vestan

Veðrið í Mikladali, tá ið ættin er útnyrðingur vestan, er sum á útsynningi vestri. Ein ógvuliga keðilig vindætt, tó ikki líka harðar hvirlur sum á útsynningi vestri.

Figure 9 Ímóti útsynningi vestri

Útnyrðingur

Útnyrðingur er ein keðilig og vánalig ætt – og nokkso løgin eisini.

Um summarið, tá ið veðrið er av tí besta í bygdini við brennandi sólskini, og fólk hava verið á bønum og rist út, kann brádliga – uttan ávaring – eitt grovt æl koma. Einki tekn er um ælið, sum kemur oman av Dighamri. 

Vindurin er eitt sindur ójavnur. Fer ættin úr vestri upp í útnyrðing, minkar vindurin í Mikladali. líkist nógv norðurættini, tá ið tað kemur til vind. Blívur mestsum stilli.  

Útnyrðingur er ein vát ætt í Mikladali, og grov æl kunnu vera.

Ættin er ikki mjørkaætt, men tað kann vera brim. Í nógvum vindi kann vera nógv brim, tó ikki líka  nógv sum á landnyrðingi.

Útnyrðingur kann ikki brúkast til nakað uttandura í Mikladali.

Útnyrðingur norðan

Útnyrðingur norðan er ein hampulig ætt í Mikladali. Hon líkist útnyrðingi til ælaveður og vind. Fer hann upp í norðan, verður stilli í bygdini.

VEÐRIÐ Í NORÐRAGØTU 

 MARS 2024

VEÐURSTOVA FØROYA

Les alt skjalið í pdf: Veðrið Í Norðragøtu

Norðragøta

Norðragøta er bygd miðskeiðis í Eysturoy – innast í Gøtuvík millum fjøll, onkur av teimum eru høg.

Gøtuvík gongur úr bygdini í landsynning. Úr eystri og upp ímóti norði á norðara armi av Gøtuvík er ein fjallarøð, roknað úr eystri ímóti norði:

-        Gøtunestindur (625m)

-        Heimaritindur (Sigatindur) (612m)

-        Knúkur (463m) – á røðini millum Sigatind og Ritafjall

-        Ritafjall (641m)

Á sunnara armi á Gøtuvík eru eisini fjøll – tað nærmasta, Støðlafjall (517m), er umleið 2 km frá Norðragøtu, hini upp í 5 km, so tey ávirka ikki vindin í bygdini stórvegis.  

Vestan fyri bygdina og dalin, har Norðragøta er, er eisini ein fjallarøð

-          Uttari Tyril innari Tyril (639m)

Mynd 1: Kort av Eysturoy. Norðragøta sæst í reyða kringinum

Veðrið í bygdini

Veðrið í Norðragøtu er tengt at ættini, sum tað er í øllum støðum í Føroyum. 

Sveiggini ímillum gott og ringt veður kunnu vera stór, og bert lítil munur í ættini ger mun í veðrinum í bygdini. Ættirnar sunnan og vestan fyri bygdina hava góða verju, tá ið lítið er av vindi, men er vindur, kann hann gerast ójavnur við hørðum hvirlum.

Ímóti eystri er størsta í víkin landinum, og bygdin liggur opin ímóti havinum.

Fyri at fáa greiði á hvussu veðrið er á teimum ymsu ættunum í Norðragøtu, fekk undirritaði samband við Sørin S. Djurhuus (SSD), fráfarna tilbúgvingarleiðaran. SSD fekk samband við 8 úr Norðragøtu, sum vita um veðrið í Norðragøtu.

Við til samrøðuna í fundarhølunum hjá sløkkiliðnum í Norðragøtu hevði eg spurnarblað til allar 16 ættirnar, ið vanliga eru umtalaðar í bygdini:

Ø Er vindurin javnur ella ójavnur á ættini

Ø Er meira vindur í ættini enn aðrasteðs – ella øvugt

Ø Er ættin vát – t.e. regn, tá ið turt er aðrastaðni – ella øvugt

Ø Er hetta mjørkaætt?

Ø Er ættin vanliga ein góð ætt ella ein ring ætt – ber til at siga tað við fáum orðum?

Ø Onnur viðurskifti um ættina, søgur, fyribrigdi, hendingar o.s.fr.

Spurt varð somu spurningarnar ætt fyri ætt. Byrjað varð við norðan, og var farið allan kringin runt eystureftir, og steðgað var við heil- og hálv- og millumættirnar.

Spurningar og svar og aðrar viðmerkingar síggjast aftast í hesum skjali.

Mynd 2: Tær 32 ættirnar. Til samrøðuna eru ikki allar 32 ættirnar brúktar, men onnurhvør - t.e. heil-, hálv- og millumættirnar.

Norðan

Norðurættin er køld og gjøgnumtreingjandi í Norðragøtu – allar ættirnar oman ígjøgnum dalin eru keðiligar og kaldar.

Tað er ymiskt, hvussu norðurættin er í bygdini. Tað kann vera stórur munur, verður bert farið stutt. Inni í dalinum er norðan yvirhøvur javnari, tó uppi við fjósið kunnu vera hvirlur.

Longri niðri í dalinum er hann ójavnari.

Gamalt er, at kemur norðan á høgum barometri, liggur hann leingi. Verður stilt ímóti kvøldið, er ættin liðug. Er hon eisini keðilig um kvøldið, er hon ikki liðug.

Tað er meira vindur í ættini, enn miðalvindferðin kring landið.

Í Norðragøtu er norðurættin ikki roknað sum vát, men hevur ofta æl við sær. Um summarið er hon roknað sum terraætt. Hoyggingarfólkið fylgdi væl við, tí fór hann í landnyrðing, so síðkaði hann yvir Ritafjall, og mjørkin kom oman ímóti rókunum. So tornaði hoyggið ikki.

Tað er hvørki mjørki ella brim, tá ið hann er norðan.

Stutt sagt siga tey í Norðagøtu um ættina, at bara tað vinnur oman ígjøgnum dalin, so er ættin ring.

Landnyrðingur norðan

Nógv tann ringasta ættin í Norðragøtu, serliga har heimi í gomlu bygdini. Tað hoyrist fjalladun úr Ritafjalli, tá ið tað er nógvur vindur.

Í 1888 var illveður av landnyrðingi norði, og so nógvur vindur var, at kirkjan ók av grundini. Í sama illveðri mundi Vaagen gingið burtur á Skarðsvík í Fugloy.

Ættin kann vera so ring í Norðragøtu, at jarðarferðir eru útsettar í nakrar dagar.

Í Norðragøtu verður sagt, at landnyrðingur norðan fer í seg sjálvan – t.e. at hann slær ímóti Tyrli og fer yvir um ánna yvir í bygdina og so úteftir bygdini.

Ein bilur er einaferð sogin upp av parkeringplássinum, vendur øvugt og lagdur á takið á einum øðrum bili, sum stóð við síðuna av.

Ein 17 tons lastbilur varð einaferð tveittur 20 metrar oman av vegnum, so fluttur niðanaftur á vegin av einari aðrari hvirlu. Tann triðja hvirlan reisti bilin uppaftur, so hann stóð á øllum 4 hjólunum beint við síðuna av vegnum.

Tað kann ganga ein løta ímillum hvirlurnar – upp í 5 minuttir – men tær eru sera harðar, tá ið tær koma.  

Landnyrðingur

Tá ið hann liggur av landnyrðingi, kemur hann oman av røðini – nakað eystan fyri Ritafjall. Ættin er tann besta í Norðragøtu. Tað er lítið vindur í ættini, hóast nógvur vindur er kring landið. Tað blikar á lánni.

Stendur tú í túninum heimi í bygdini, tað er har sum tann gamla kirkjan er, og brestur ein svávulpinn, og hann slóknar, so er ikki farandi til útróðrar yvirhøvur. Tí er hon eisini kallað konufólkaættin í Norðragøtu.

Tá ið fjallboð skulu gevast til fjallgongu í Ytrilíð, tað er á Gøtunesi, verður hugt suður undir Mýrarnar, sum eru nakað sunnan fyri Syðrugøtu. Hvíttar har, er ikki bátaveður.

Ættin er ikki vát, tó er hon ikki terraætt, tí tað er ov stilt. Tað kann surka yvir Ritafjalli. 

Landnyrðingur er ikki brimætt í Norðragøtu, men tað kann runa og súga eitt sindur.

Tað er ikki mjørki í Norðragøtu á landnyrðingi.

Landnyrðingur eystan

Veðrið í Norðragøtu, tá ið hann er landnyrðingur eystan, líkist veðrinum á eystri. Tað kann regna í Fuglafirði, men tað steðgar á Varmakeldueiði.

Eystan

Tá ið hann liggur av eystri, kemur lotið heim eftir víkini av Gøtunesi. Hann liggur tráur og javnur inn eftir víkini.

Tað er næstan altíð gott veður í Norðragøtu av eystri. Inni í dalinum kann vera still, tá ið tað er nakað av vindi heimi í gomlu bygdini. Allar eysturættirnar eru góðar í Norðragøtu. Í ringum veðri er eystan ikki so ring í Norðragøtu sum hon er í Syðrugøtu. Vanliga er minni vindur í Norðragøtu á eysturætt, enn tað er kring landið. 

Dalurin er smalur, og fjøllini høg, og tí kann ættin á onkrum staði kennast øðrvísi. Við Tussagjógv kemur eysturættin fram við fjallinum og beint oman í vindeygu á onkrum húsi.

Ættin er ikki vát, men er regn í honum á eystri, regnar í Norðragøtu. Tá ið stórkavin legðist í 1947, var tað á eysturætt.

Til mjørka er eysturættin einki serlig í Norðragøtu. Hon er ein mjørkaætt. Er mjørki í Havn og á Lambavík, so kann eisin fyllast inn eftir Gøtuvík.

Eystan er ikki brimætt í Norðragøtu, hóast hon er ringasta brimættin í Syðrugøtu. Tað kann tó brima á lónni. Har ber ikki til at halda grind til, tá ið nakað av vindi er eystaneftir.

Landsynningur eystan

Veðrið á landsynningi eystri líkist veðrinum á landsynningi.

Landsynningur

Tá ið ættin er landsynningur, kemur hann javnur og góður heim eftir víkini, og vindferðin er tann sama sum fyri landið.  

Ættin er vát, tað regnar ofta í Norðragøtu á landsynningi. Ofta rann runuvatn úr ánni, og kom hesin brúnin út á Barkhellu, stakk hann vesturum.

Landsynningur er mjørkaætt, hann fyllir dalin. Mjørkin vinnur ikki upp um Varmakeldueiði.  

Landsynningur er eisini brimætt. Í nógvum vindi er nógv brim. Í lítlum vindi karraði hann inn eftir víkini og bleiv til mjørka.

Landsynningur sunnan

Tá ið hann kemur av landsynningi suðuri, kann tað vera ringt veður heimi í bygdini. 

Sunnan

Er ættin sunnan, er hann farin at líva av Mjóvanesi. Vindurin er javnur á ættini, sum er roknað sum góðveðursætt.

Tað er minni vindur í ættini, enn tað er kring landið, og ættin er yvirhøvur turr, men tað kann æla. 

Tað er hvørki brim ella mjørki á suðurætt. Hann fer norður ígjøgnum fjørðin. 

Útsynningur sunnan

Veðrið á útsynningi suðuri líkist veðrinum á útsynningi. Hann kann vera ringur heimi í bygdini, men góður inni í dalinum.

Er nógvur vindur á útsynningi suðuri, kunnu hvirlur koma fram við Torvuni og niðan ígjøgnum ánna. 

Útsynningur

Tá ið ættin er útsynningur, kemur hann oman av Múlanum. So leingi hann vinnur inn fyri Torvuna, er hann útsynningur.

Yvirhøvur er útsynningur ein góð ætt, bæði inni í dalinum og heimanfyri. Tó er hann als ikki góður innast í dalinum. 

Mynd 8: Ímóti útsynningi.

Útsynningur er ójavnur við hvirlum, tá ið tað er nakað av vindi. Í ringum veðri fyllist bátahylurin, og stormurin fer niðan í gomlu bygdina.

Ættin er vanliga ikki vát, men tað kastar millum fjøllini og kann vera ælaveður.

Tað er hvørki mjørki ella brim, tá ið hann er útsynningur.

Útsynningur vestan

Hetta er ringasta ættin og størsta skaðaættin inni í dalinum. Har eru harðar hvirlur í ringum veðri. Líka sum hann er heimi í bygdini, tá ið hann liggur av landnyrðingi norði. 

Menn vóru júst lidnir at stilla upp til eitt nýtt sethús, tá ið ein hvirla tók allar formarnar í einum líki, saman vid formunum til eitt seyðhús – teir flættaðu seg upp í SEV-linjurnar.

Vestan

Tá ið hann kemur av vestri, kemur lotið oman í gomlu bygdina av Tyrli. Vestan er ein góð ætt í bygdini, men ring inni í Leynum – tað er har sum fjósið er.

Mynd 9: Ímóti vestri

Tá ið ættin er vestan, er vindurin javnur heimi í bygdini, tó at tað hoyrist nógv fjalladun.

Vanliga er minni vindur í ættini, enn tað er kring landið.

Vesturættin er yvirhøvur nokkso turr í Norðragøtu.

Tað er hvørki mjørki ella brim, tá ið hann er vestan.

Útnyrðingur vestan

Veðrið í Norðagøtu, tá ið ættin er útnyrðingur vestan, kann vera ringt inni í bygdini, men betri heimi í gomlu bygdini. Frá Eyðargøtu og inneftir er ættin ringasta skaðaætt. 

Útnyrðingur

Tá ið hann kemur av útnyrðingi, kemur lotið beint oman ígjøgnum dalin. Í nógvum vindi er meiri vindur í Norðragøtu enn tað er í restina av landinum. 

Er vindur í landinum á hesari ættini, so er hann í Norðragøtu, tó at hann er javnur. 

Útnyrðingur norðan

Tá ið hann ælar av útnyrðingi norði, kemur hann oman ígjøgnum dalin og slær ímóti innan fyri Múlan og fer út eftir víkini.

Tað er meira vindur í ættini enn aðrastaðni, og hann kann vera ógvuliga ójavnur, serliga innarlaga í bygdini og har inni í dalinum. Ein av ringastu skaðaættunum í bygdini.

Ættin er sum so ikki eit vát ætt, men tað ælar. Hon er ikki sum landsynningur, men terraætt um summarið.

Eingin mjørki ella brim á útnyrðingi norði, men tað brimar innan Eið – t.e. á Varmakeldueiði.

VEÐRIÐ Á SANDI 

 SEPTEMBUR 2024

VEÐURSTOVA FØROYA

Dagfesting: 16. septembur 2024

Staður: í Nesi 16 – 210 Sandur

Heimildarfólk: Brandur Sandoy, Pauli Dahl Sandoy & Jógvan í Beiti

Viðtal við: Hanus Kjølbro

Sandur

Sandur er størsta bygd á Sandoynni, liggur innast á Sandsvág, sum vendir suðureftir. Úr bygdini og norðureftir er ein langur dalur. Vestanfyri er ein fjallarøð, har sum Eiriksfjall er hægst (412m). Eystanfyri er eisini fjallarøð, og har er Skorarnar hægstar (452m).

Mynd 1: Kort av Sandoy. Bygdin heima á Sandi er miðskeiðis á oynni, innast á vánni, sum vendir suðureftir

Veðrið í bygdini

Fyri at læra, hvussu veðrið er á teim ymsu ættunum heima á Sandi og í Trøðum, og hvussu dalur, fjøll og vág ávirka, setti undirritaði seg í samband við Brand Sandoy, fyrrverandi borgmeistara og løgtingsmann, sum eisini er bóndi og altíð hevur búð í bygdini.

Við til samrøðuna, sum var í heiminum hjá Anju og Brandi Sandoy heima á Sandi var eisini pápi hansara, Pauli Dahl Sandoy og bóndin í Trøðum, Jógvan í Beiti.

Mynd 2: Tær 32 ættirnar. Til samrøðuna eru ikki allar 32 ættirnar brúktar, men onnurhvør ættin - t.e. heil-, hálv- og millumættirnar.

Norðan

Tá ið ættin er norðan, kemur hann oman av Knúki og kantar heim eftir Sandsvatni. Ættin er vanliga køld og gjøgnumtreingjandi. Vindurin er javnur, og ættin er tí ikki skaðaætt, hóast tað kann vera nógvur vindur viðhvørt.

Norðan er góð terraætt, hóast ofta kalt. Hon er ein tann turrasta ættin bæði heima á Sandi og í Trøðum. Hann skal fyrst yvir allar oyggjarnar norðanfyri, og har dettur tað mesta av avfallinum niður.

Eingin mjørki er á Sandi á norðurætt.

Tað kann brima uppundir bæði norðan og landnyrðing. Hetta merkir, at tað brimar ein dag ella so, áðrenn hann kemur av norði bæði vestanfyri og inn á vánna. Tá ið tað brimar uppundir, er tað óslætt inni við land men slætt útifrá.   

Landnyrðingur norðan

Landnyrðingur norðan er køld ætt, líkasum norðan. Men er hann bert eitt sindur eystan fyri norðan garðar hann á vatninum og er ójavnur við kastvindi.

Landnyrðingur

Landnyrðingur kemur oman av Skorunum og er ringasta ættin á Sandi. Tað er væl meira vindur í ættini, enn miðalvindurin fyri landið.

Vindurin er sera ójavnur, serliga í Trøðum, har er kastivindur. Harðar hvirlur, meðan tað er púra stilli millum hvirlurnar.

Legst skadda upp á Skorunum, kemur nógvur vindur úr skadduni – upp í storm, meðan lítil og eingin vindur er kring landið. Millum mannað verður sagt, at miðalvindferðin kring landið kann faldast við trý, so nógvur vindur kennist á ættini. Landnyrðingur gevur altíð vindvág úti á vánni.

Eplastormur kann vera, tá ið hann er landnyrðingur – meira um eplastorm undir eystan.

Tað er meira avfall í landnyrðingi, enn tað er t.d. í norðurættini, tí hann er leysur av oyggjunum norðanfyri. Á vári er viðhvørt píningur við kulda og turrveðri í dagar ella í vikur. Tá er gott veður men eingin gróður.

Eingin liggjandi mjørki er á landnyrðingi, tað kunnu tó vera løtur við mjørka. 

Tað kann brima uppundir landnyrðingin – t.e., at tað brimar inni á vánni 1 dag, áðrenn hann kemur av landnyrðingi. Verður landnyrðingurin liggjandi, so slætnar. 

Landnyrðingur er gott útróðrarveður hjá sandingum. Varð kallað matarætt, tí nógv kundi fáast úr sjónum. Hóast nógvur vindur í er bygdini og eitt sindur útfrá, so minkar hann eitt sindur út frá landi.

Útróðrarmenninir kallaðu ættina nakkakullulotið, tí tá ið teir róðu innaftur frá miðjunum vestanfyri, fór kuldin niður í nakkakulluna.

Landnyrðingur eystan

Landnyrðingur eystan er ringasta ættin í Trøðum, størsta skaðaættin – verri enn landnyrðingur. Hvirlurnar eru uppaftur harðari enn á landnyrðingi. Í bygdini vestan fyri Vatnið er landnyrðingur eystan líka sum landnyrðingur.  

Eystan

Eystan kemur – líkasum landnyrðingur – oman av Skorunum, og er ikki ein góð ætt á Sandi. Í Trøðum er vindurin nakað væl javnari enn landnyrðingur og kennist sum tráur gjøstur, meðan tað er stilli inni í Tungu (har sum tunnilin kemur út inni í Dal), eisini í ringum veðri.

Tá hann er eystan, hongur skadda vanliga um Skorarnar, men ikki altíð. Tað er avgerandi fyri vindin, hvussu nógvur hann er, um skaddan er ella ikki. Er skadda, kann vera sera nógvur vindur niðurúr, serliga út á Fjørubøkkum – t.e. út ímóti havnini. Vindferðin er meiri og væl meiri enn í landinum annars. Er klárviðrað, og tað er gott veður í honum – og eingin skadda – er væl minni av vindi, minni enn miðal kring landið, og heilt hampuligt veður á Sandi.  

Í nógvum vindi av eysti er viðhvørt eplastormur. Hetta er áðrenn nálirnar eru komnar undan, og slokkarnir halda moldina niðri. Hevur verið turt í eina tíð, tá ið nakað av vindi er, fýkur tann fína moldin oman av veltuni, og eplini liggja ber. Svørt guva sæst upp um brekkuna, og eplastormarnir kunnu vera so gjøgnumtreingjandi, at hóast vindeygu og hurðar eru væl afturlatin, er sandur innanfyri, tá ið stormarnir eru lidnir. 

Tað regnar ofta á eysturættini, og mjørki er ikki so óvanligur. 

Eystan er ikki brimætt á Sandi.

Landsynningur eystan

Landsynningur eystan er eitt bland av ættunum báðumegin við – eystri og landsynningi. 

Landsynningur

Landsynningur er ikki nøkur ring ætt á Sandi. Hann kemur hann oman av Vestfelli um Stóravatn heim á Sand.

Vindurin er tann sami, sum hann er kring landið, og hann er javnur. Er gott veður í honum, so er gott veður á Sandi.

Tá ið tað er nógvur vindur, liggur hann tráur inneftir, fer fram við Traðarhamri. Tað kann vera nógvur vindur í Trøðum, serliga við tey sunnastu húsini við Vatnið, og inni í Dal kann hann vera ótespiligur.

Tað er eitt sindur ymiskt, hvussu landsynningur roynist til avfall á Sandi. Hann kann standa og hótta í fleiri dagar, uttan at nakað hendir, men sleppur hann regninum, kann regna illa. Viðhvørt gongur hann í seg aftur – t.e., at tað verða bert til fáar dropar, hóast hann hevur hótt allan dagin. Er tømingur av landsynningi, regnar vanliga eina løtu um morgunin. Er ikki tømingur, so ælar kring middag, og so tornar hann aftur og kemur ikki aftur fyrr enn um kvøldið.   

Landsynningur er ikki ring mjørkaætt á Sandi. Hann kemur tvørtur um Stóravatn og so niður í fjørðin, har hann blívur vekk. Í góðveðri um summarið kemur hann drívandi sunnan úr fjørðinum, krúpandi norður við landinum og fer viðhvørt heilt inn á Boðan, kanska inn ímóti grótkastinum. Tað kann vera klárt inni í havnini, men uttanfyri er kavtroðið.

Tað kann brima á Sandi av landsynningi, men ikki nógv – ikki ódn í brimi. Tað kemur ikki so nógv norður ígjøgnum fjørðin, men rakar meira úti í Skúgvi og undir Hiplingunum, sum eru vestan fyri bygdina undir Salthøvda.

Landsynningur sunnan

Veðrið á landsynningi suðuri líkist veðrinum, tá ið ættin er sunnan.

Sunnan

Tá ið hann er sunnan, kemur hann av Nøvini í Skúgvi. Vindurin er javnur, og vindferðin er sum miðalvindferðin kring landið. Er nógvur nógvur vindur av suðuri, er eisini nógvur vindur á Sandi.

Suðurættin er lýggj og vát. Er nøkur væta, so fáa tey á Sandi hana. Viðhvørt regnar heilt illa.

Tað er altíð rátt, tá ið hann er sunnan – surk. Rennur sunnan upp í sól, so helt sær ikki dagurin – t.e., at so varð dagurin ikki góður.

Sunnan er mjørkaætt, og eitt sindur av brimi kann vera á suðurættini, tó ikki tað stóra.

Útsynningur sunnan

Veðrið á útsynningi suðuri líkist veðrinum á útsynningi.

Útsynningur

Útsynningur kemur til Sands millum Skúvoy og Sandoy.

Í Trøðum fer hann beint ímóti Traðarhamri og drýpur uppi. Tí merkja tey einki til vind millum hús á útsynningi, heldur ikki í ringum veðri. Vindurin er yvir húsunum og fer upp um eggina. Á eggini uppi á Traðarhamri kann vera heilt nógvur vindur, men bert nakrar fáar metrar longur niðan er hann nógv minni.

Tá ið jólaódnin var í desembur 1988, lá hann av útsynningi í eina góða løtu. Í onkrum húsum í Trøðum var næstan stilli, og onkur kjallarahurð var opin, meðan illveðrið leikaði í uppá tað harðasta bert 50 metrar longur niðri á vegnum.   

Heima á Sandi merkist útsynningur væl. Vindurin er ójavnur, og í illveðri eru harðar hvirlur. 

Í jólaódnini í 1988 var ótrúliga ringt veður, og hvirlurnar vóru øgiligar. Tað stóð við húsbrot. Ringasta løtan og flestu skaðarnir vóru, tá ið hann gekk upp í útnyrðing. Tekjur rivu, og eitt stórt vakstrarhús fór alt sum tað var. Klædningar í húsum í grannalagnum vóru gataðir til av glasi. Tá ið hann í illveðri gongur úr útsynningi upp í útnyrðing, er vanligt at hann minkar vindin eina løtu. Men tað gjørdi hann ikki í jólaódnini. Hann helt á við líka nógvum vindi, meðan hann gekk upp.   

Útsynningur er altíð vátligur, og tað regnar ofta, tó at tað ikki regnar líka illa sum av eysturættunum. Um summarið er slavtoka vanlig.

Útsynningur er brimætt á Sandi. Aldan kemur millum Skúvoy og Salthøvda.

Útsynningur vestan

Útsynningur vestan er líka sum vestan, men er tó vátari enn beinur vestan. Gongur hann úr útsynningi vestri og uppeftir, tornar, tá ið hann kemur upp í vestan.  

Vestan

Líka sum við útsynningi, merkist vesturættin sera ymiskt heima á Sandi. Í Trøðum drýpur hann uppi næstan sum á útsynningi, tað kann vera eitt sindur av vindi viðhvørt.

Heima á Sandi er merkist meiri til vesturættina. Vindur er javnur, og vindferðin tann sama sum í miðal fyri landið. Er nógvur vindur, er hann ójavnur við nógvum og hørðum hvirlum.

Vesturættin er ikki so vát, sum útsynningur – ættin er morgunljót. Ofta er ælaveður um morgunin, og so er turt størsta partin av degnum, líka til um kvøldið. So kann byrja aftur. Ælini raka ikki bygdina men fara annaðhvørt norðanfyri ella sunnanfyri.

Vestan er ikki mjørkaætt á Sandi, men ring brimætt.

Útnyrðingur vestan

Veðrið á útnyrðingi vestri líkist veðrinum, tá ið hann er vestan.

Útnyrðingur

Útnyrðingur kemur oman av Vørðuni og Bøllufjalli og kann vera gjøgnumtreingjandi við kulda.

Útnyrðingur drýpur ikki uppi í Trøðum, Tað merkist til vindin, og vindferðin er tann sama sum fyri landið. Heima á Sandi er vindurin ójavnur, og er nakað av vindi, eru harðligar hvirlur.

Tað er eitt sindur ymiskt, hvussu ójavnur hann er, og hvussu harðar hvirlurnar eru. Tað velst um, hvar í bygdini tú ert. Tað ringasta staðið til hvirlur er upp í Sjástri, har hann kemur upp um eggina og fer oman millum hús.

Tað er viðhvørt vátt á ættini, men vanliga er talan um ælaveður.

Uppundir útnyrðing brýtur innan fyri Skeljalagsboðarnar. Hetta eru boðar, sum eru uttan fyri grótkastið. Teir koma ikki undan, men er altíð undir. Tá tað brýtur av boðunum og inneftir, sigur hann frá útnyrðingi.

Útnyrðingur norðan

Útnyrðingur norðan liggur beint heim eftir Sandsvatni og veðrið líkist veðrinum, tá ið hann er norðan.

VEÐRIÐ Í SKOPUN

SEPTEMBUR 2024

 VEÐURSTOVA FØROYA

Dagfesting: 16. septembur 2024

Staður: Selatraðarneystið (Visit Skopun) Torvmansvegur 9 – 240 Skopun

Heimildarfólk: Gerhard Lognberg & Eyðfinn Poulsen

Viðtal við: Hanus Kjølbro

Veðrið í bygdini

Veðrið í Skopun er tengt at ættini, sum tað er í øllum støðum í Føroyum.

Bygdin vendir í landnyrðing. Norðan fyri bygdina – og oynna – er Skopunarfjørður. Ættirnar úr landnyrðingi niður í landsynning eystan koma ótarnaðar uttan av havi. Vindurin er yvirhøvur javnur á hesum ættum, men tær eru ringar brimættir.

Úr landnyrðingi upp í norðan og so niður í útnyrðing vestan verja oyggjarnar norðanfyri eitt sindur, serliga Streymoy, men eisini Hestur og í ein lítlan mun eisini Nólsoy. Hesar ættirnar eru turrar og vanliga góðar í Skopun, tí mesta av avfallinum er farið úr norðanfyri.

Ættirnar úr landsynningi eystri niður í sunnan og upp í útnyrðing vestan skulu fyrst upp um fjøll og gjøgnum dalar og skørð, áðrenn tær raka bygdina. Hetta gevur góða verju, tá ið veðrið er gott, men ójavnan vind við hørðum hvirlum í illveðri. Serliga úr útsynningi upp í vestan, tá ið vindurin brádliga verður syftur upp um bjørgini á vestursíðuni og fer oman ígjøgnum Høvdahaga, áðrenn hann kemur til bygdina.

Fyri at fáa greiði á hvussu veðrið er á teimum ymsu ættunum í Skopun, setti undirritaði seg í samband við Gerhard Lognberg, borgmeistara. Hann er føddur og uppvaksin í Skopun og hevur altíð búð har. Hann beyð mær suður at gera samrøðu um veðrið. Hann hevði sett seg í samband við Eyðfinn Poulsen, útróðrarmann, um eisini at vera við og geva sítt íkast.

Við til samrøðuna, sum var í hølunum hjá Visit Skopun í Selatraðarneystinum á Tormansvegi 9 í Skopun, hevði eg spurnarblað – til allar 16 ættirnar, ið vanliga eru umtalaðar í bygdini:

Ø Er vindurin javnur ella ójavnur á ættini

Ø Er meira vindur í ættini enn aðrasteðs – ella øvugt

Ø Er ættin vát – t.e. regn, tá ið turt er aðrastaðni – ella øvugt

Ø Er hetta mjørkaætt?

Ø Er ættin vanliga ein góð ætt ella ein ring ætt – ber til at siga tað við fáum orðum?

Ø Onnur viðurskifti um ættina, søgur, fyribrigdi, hendingar o.s.fr.

Spurt varð somu spurningarnar ætt fyri ætt. Byrjað varð við norðan, og var farið allan kringin runt eystureftir, og steðgað var við heil- og hálv- og millumættirnar.

Mynd 2: Tær 32 ættirnar. Til samrøðuna eru ikki allar 32 ættirnar brúktar, men onnurhvør - t.e. heil-, hálv- og millumættirnar.

Norðan

Norðan kemur av Hestsboðunum ímóti bygdini, og er ein góð ætt við jøvnum vindi í Skopun.

Norðurættin er góð í fjørðinum og í bygdini, hon roynist sera væl til vind. Gamalt er, at stóð segl frá í fjørðinum, máttu tveir menn andøva vestanfyri.

Illveður av norði er ikki so ringt í Skopun, tó at tað kann vera eitt sindur av vindi.

Turr er norðurættin eisini, næstan púra turt. Millum bestu terraættir – saman við landnyrðingi og útnyrðingi.

Tað kavar ikki á norðuri. Kavaælini fjala Koltur men koma ikki longur suður enn á hálva Hestoynna. Har steðga tey. Okkurt følv er sjálvandi, men kavi legst ikki.

Norðan er hvørki mjørka- ella brimætt. 

Landnyrðingur norðan

Tá ið ættin er landnyrðingur norðan, er veðrið eitt bland av veðrinum á norði og landnyrðingi. Hon er besta ætt at hoyggja í.

Landnyrðingur

Landnyrðingur kemur undan Kirkjubønesi kemur beint tvørtur um fjørðin inn á Kambin.

Landnyrðingur er ein hampulig ætt í Skopun. Vindurin er javnur, og verður ongantíð tann nógvi, heldur ikki í illveðri.

Ættin er vát, tað kann regna illa. Tó er ættin eisini millum bestu terraættir – saman við norði og útnyrðingi.

Landnyrðingur fer ikki yvir oyggjarnar norðanfyri, men sleppur fram við landi suðureftir. Saman við eysturættini er landnyrðingur ringasta kavaættin í Skopun – oftast í ringum kavaælingum.

Landnyrðingur er hvørki mjørka- ella brimætt í Skopun.

Landnyrðingur eystan

Landnyrðingur eystan líkist ættunum báðumegin við. Skopuningar gera ikki mun landnyrðingi og landnyrðingi eystri – ella landnyrðingi eystri og eystri.

Eystan

Eystan kemur beint uttan av havi og inn í Skopunarfjørð, og skopuningar eru ikki altíð so glaðir fyri ættina.

Eysturættin kann liggja trá inneftir. Vindurin í bygdini er javnur, og vindferðin er tann sama, sum hon er kring landið. Er nógvur vindur í henni, er eisini nógvur vindur í Skopun – men hon er ikki skaðaætt.

Vanliga er hon trá og køld. Saman við landnyrðingi er eystan ringasta kavaættin í Skopun – oftast í ringum kavaælingum.

Tað er ikki vanligt við mjørka á eysturættini. So skal ættin longur niður. 

Einki brim er í Skopun á eysturættini.

Landsynningur eystan

Landsynningur eystan líkist ógvuliga nógv landsynningi, tó kann vera meira brim enn á landsynningi.

Landsynningur

Landsynningur kemur uttan úr havi og strekkir Skopunarfjørð.

Vindur er javnur, og í nógvum vindi er vindferðin meiri enn hon er kring landið, men tó ikki líka nógv sum vestanættirnar. Ættin er ikki skaðaætt, hóast tað kann vera ófantaligt og kalt veður.

Landsynningur kann roynast væl sum góðveðursætt, men serliga um summarið er ofta toka. Liggur hann av eysti, er eingin toka, men fer hann niður í landsynning, kemur tokan. Tokan er ikki stýrd av sjóvarfallinum.

Ættin er vát, tað kann regna illa viðhvørt, líka sum á suðurættini. Eitt tekin, tey brúktu fyrr at vita, um tað fór at regna, tá ið tey hoyggjaðu, at tá íðan vendi, fór at regna. Hendan íðan er út fyri bygdini, í økinum innan fyri streymarnar, har sum afturundirgerðirnar eru. Hon røkkur úr Streymnevi og norður endan á Trøllhøvda.

Landsynningur er ring brimætt í Skopun. Í januar í 1972, tá ið landsynningsódn herjaði kring landið og gjørdi stóran skaða á brimgarðar og havnaløg, var eisini øgiligt brim í Skopun.  

Landsynningur sunnan

Tá ið ættin er landsynningur sunnan, er veðrið eitt bland av landsynningi og suðuri.

Sunnan

Sunnan kemur oman ígjøgnum Stóraskarð og er ein heilt hampuliga góð ætt í Skopun.

Tað kann vera eitt sindur ójavnt við vindi á suðurættini. Hon er góð góðveðursætt við lítlum ella ongum vindi.

Er nakað av vindi, er stilli í havnini, men millum hús ovarlaga í bygdini er nógvur vindur við hørðum hvirlum, sum kemur oman ígjøgnum Stóraskarð.

Sást vindur í havnini á suðuri, bara tað tók í, var hvørki útróðarveður øðrumegin ella hinumegin. Góð ætt í havnarlagnum, men ikki so góð longur uppi – stilli í havnini, meðan tað næstan var stormur uppi í gerðinum.

Tað kann regna illa á suðuri – líkasum á landsynningi. Liggur tjúkt brúgvalag við regni omanfyri, so slítur í, tá ið hann støkkur vesturum.

Sunnan er hvørki brim- ella tokuætt í Skopun.

Útsynningur sunnan

Tá ið ættin er útsynningur sunnan, er veðrið, sum tá ið ættin er sunnan.

Útsynningur

Útsynningur liggur beint omanav og gongur beint tvørtur um fjørðin.

Útsynningur hevur ofta vind sær. Er nakað av vindi, er hann ójavnur. Í nógvum vindi eru nógvar og harðar hvirlur. Ættin roynist tó væl sum góðveðursætt.

Tá ið lágtrýstini fara norðureftir vestanfyri, og ættin gongur úr suðuri upp í vestan og longur upp, er ringasta veðrið og harðastu hvirlurnar, tá ið hann er farin upp um útsynning – upp í útsynning vestan.

Ættin kann vera vát, tað regnar ofta illa, tá ið hann liggur av útsynningi, eisini tá ið tað ikki regnar stórvegis aðrastaðni í landinum.  

Útsynningur er hvørki brimætt ella tokuætt.

Útsynningur vestan

Útsynningur vestan er verri til vind enn útsynningur. Hann kemur norðan fyri Eiriksfjall. Hetta er skaðaættin í Skopun. Hvirlurnar eru harðar, men stilt er ímillum tær. So koma tær buldrandi. Fólk kenna hetta, tá ið tey hoyra tær koma. 

Vestan

Vestan er ein av teimum keðiligu ættunum í Skopun. Harðveðursætt.

Í góðveðri kann hon roynast væl, men er nakað av vindi, er hann ójavnur við nógvum hvirlum.

Tá ið lágtrýstini fara norðureftir vestanfyri, og ættin gongur upp út suðuri, linkar hann vanliga, tá ið hann er komin upp í vestan av útsynningi vestri. Tá er tað ringasta yvirstaðið.

Í Høvdarhaga, sum er vestan fyri bygdina, kunnu eplaveltir fara illa, tá ið illveður er av vestri og av útnyrðingi vestri. Hvirlurnar, sum koma oman av Gleðini, kunnu vera so harðar, at tær royta grasið upp úr svørðinum.   

Sum tað er við útsynningi, so er vesturættin vát. Tað regnar ofta illa, eisini tá ið tað yvirhøvur er turt kring landið.   

Eingin toka er á vesturættini, men tað er ofta nógv brim. Tað fyllir inní fram við norðursíðuni á Sandoynni og kemur suðureftir í móti bygdini við sjóvarfallinum.

Útnyrðingur vestan

Veðrið á útnyrðingi vestri líkist veðrinum, tá ið hann er vestan.

Útnyrðingur vestan er ring ætt – skaðaætt niðri í bygdini. Í illveðri eru hvirlurnar sera harðar. Tað kann vera púra stilt eina góða løtu, men so fer at braka í húsunum, áðrenn ein hørð hvirla kemur sum ein bumba. 

Útnyrðingur

Útnyrðingur kemur sunnan fyri Hestoy og strekkir Skopunarfjørð.

Í góðveðri roynist ættin væl, og vindurin er javnur. Tá ið nakað av vindi er, er hann ójavnur. Í illveðri er útnyrðingur ringasta ætt niðri í havnini, men frægari upp i  bygdini. Tað øvugta av suðurættini. Tað brakar í húsum, áðrenn hvirlurnar koma.

Tað kann regna av útnyrðingi, tó at hon ikki er vátasta ættin í Skopun. Tað kann kava eisini, tó at ættin er ikki líka ring kavaætt sum landnyrðing og eystan.

Útnyrðingur er ikki tokuætt, men brimætt.

Útnyrðingur norðan

Veðrið á útnyrðingi norði líkist nógv veðrinum, tá ið hann er norðan.

VEÐRIÐ Í SKÚVOY 

 JANUAR 2024 

VEÐURSTOVA FØROYA

Alt skjalið í pdf: Veðrið Í Skúgvi

Skúvoy

Skúvoy er einasta bygdin á oyggj við sama navni – sunnan fyri Sandoy og norðan fyri Stóru Dímun.  

Kring oynna er hav – næsta oyggj er Sandoy, 4 km eystanfyri og 6 km norðanfyri.

Bygdin er miðskeiðis á eystursíðuni á oynni. Úr bygdini og vestureftir er oyggin hægri. Hægsta fjallið er Knútur (392m). Vestari partur av oynni er javnt høgur.

Mynd 1: Kort av Skúvoy. 

Veðrið í bygdini

Veðrið í Skúgvi er tengt at ættini, sum tað er í øllum øðrum bygdum í Føroyum.

Sveiggini ímillum gott og ringt veður kunnu vera stór, og bert lítil munur í ættini ger mun í veðrinum í bygdini. Er liggjandi góðveður av norði í nakrar dagar, kann vera sera turt og gott veður við klárum lofti. Liggur hann av útsynningi, er vanliga nógvur vindur við hørðum hvirlum.

Alt meðan veðrið aðrastaðni í Føroyum kann vera munandi øðrvísi.

Fyri at fáa greiði á hvussu veðrið er á teimum ymsu ættunum í Skúgvi, setti undirritaði seg í samband við fýra skúvoyingar: Tummas Frank Joensen (TFJ), Meinhard Hentze (MH), Harry Jensen (HJ) & Josef Grettursson (JG). Teir hava búð í Skúgvi meginpartin av lívinum og hava tikið lut í dagliga: seyðhaldi, í bjørgum og bakka og á útróðri.

Við til samrøðuna í skúlanum í Skúgvi hevði eg spurnarblað – til allar 16 ættirnar, ið vanliga eru umtalaðar í bygdini:

Ø Er vindurin javnur ella ójavnur á ættini

Ø Er meira vindur í ættini enn aðrasteðs – ella øvugt

Ø Er ættin vát – t.e. regn, tá ið turt er aðrastaðni – ella øvugt

Ø Er hetta mjørkaætt?

Ø Er ættin vanliga ein góð ætt ella ein ring ætt – ber til at siga tað við fáum orðum?

Ø Onnur viðurskifti um ættina, søgur, fyribrigdi, hendingar o.s.fr.

Spurt varð somu spurningarnar ætt fyri ætt. Byrjað varð við norðan, og var farið allan kringin runt eystureftir, og steðgað var við heil- og hálv- og millumættirnar.

Spurningar og svar og aðrar viðmerkingar síggjast aftast í hesum skjali.

Mynd 2: Tær 32 ættirnar. Til samrøðuna eru ikki allar 32 ættirnar brúktar, men onnurhvør - t.e. heil-, hálv- og millumættirnar.

Norðan

Tá ið ættin er norðan, kemur vindurin av bygdini heima á Sandi beint til Skúvoyar.

Tað er eitt sindur ymiskt, hvussu javnur vindurin er í bygdini, tá ið hann kemur av norði. Er nógvur vindur, er nógvur vindur norðast í bygdini og  sunnan fyri Áldarsbakka, meðan tað merkist lítið til vind mitt í bygdini.

Úti á fjørðinum kann vera nógvur vindur, men hann kemur ikki inn til bygdina. Brim á norðurætt rakar ikki bygdina.

Norðan er ein góð ætt í Skúvoy. Vindferðin er tann sama sum fyri landið. Í illveðri er hon ikki skaðaætt.

Norðan er ikki ein vát ætt, ælingarnir fara fram við Sandoynni suðureftir. Tað er ikki mjørki á norðurætt.  

Landnyrðingur norðan

Veðrið á landnyrðingi norði líkist veðrinum á landnyrðingi.

Landnyrðingur

Tá ið hann kemur av landnyrðingi, rakar lotið oynna sunnan fyri Skarvatanga, verður lyft slakar 100 metrar, áðrenn tað kemur til bygdina. Tá ið landnyrðingurin kom, vóru sum byrsuskot at hoyra inni undir landi á Sandoynni.

Mynd 3: Ímóti landnyrðingi

Tá ið hann liggur av landnyrðingi, er ikki brim, men tað rullar illa við kajuna. Tað kann vera trupult at sleppa at lendingini. Í nógvum vindi fær Sildberin ikki lagt at fyri bakslátri. Gamli Sildberin var betri í ringum líkindum.

Er skadduvindur av Sandoynni, strekkir hann út ímóti hálvum fjørðinum og ger vindvág undan sær í sjónum út fyri bygdini.

Tað kann vera stormur hjá postbátinum á Sandi, men stilli út í Skúgvi – serliga á eystfallinum. 

Vindurin er javnur í bygdini, men kann tó vera ymiskt, hvussu tað er í bygdini, tá ið tað er nógvur vindur. Tey norðastu húsini merkja væl vindin, og eisini sunnan fyri Áldarsbakka. Mitt í bygdini merkja tey ikki nógv til vind av landnyrðingi. 

Í bygdini er nakað tað sama av vindi, sum tað er í miðal fyri landið, men inni á fjørðinum kann vera munandi meiri vindur.

Á landnyrðingi kann vera vátt, men tað kann eisini vera góður hoyterri á ættini. Ælingarnir kunna standa inni við Sandoynna, men koma ikki út.

Landnyrðingur er ikki mjørkaætt í Skúgvi.

Landnyrðingur eystan

Veðrið á landnyrðingi eystri líkist veðrinum á landnyrðingi

Eystan

Tá ið hann liggur av eystri, kemur lotið av Sandoynni og beint inn ímóti bygdini.

Mynd 4: Ímóti eystri

Á eysturætt er vindurin javnur og kaldur. Kuldin fer um hvørt húsahjørn og kølir alla bygdina. Tað lívir ongastaðni, men kuldin fer í hvørt skot.

Tað er ikki meira vindur í ættini, enn tað er kring landið, men nakað tað sama.

Eysturættin er ikki vát ella mjørkaætt. Mjørkin sæst viðhvørt koma upp um Sandoynna í Djúpadali (Húsvísksdali) úr Dali, men røkkur ikki oman á sjógv. 

Ættin kann bæði vera góð og ring. Hon er góð á fjørðinum, tá ið eystfalsstrongurin er uppi, í einar 3-4 tímar. Tá ið strongurin linkar, er alda aftur.

Landsynningur eystan

Veðrið á landsynningi eystri líkist eysturættini – hann er fastur á Flesini (í Dalsendanum)

Landsynningur

Tá ið ættin er landsynningur, kemur lotið beint úr fjørðinum til bygdina.  

Mynd 5: Myndin tikin móti landsynningi. Tá ið hann er landsynningur, er lotið er leyst av Dalsendanum og kemur beint úr fjørðinum til bygdina.

Landsynningur ein útroknilig ætt. Bygdarfólkið veit, hvat tey kunnu rokna við.

Ættin er jøvn, ikki skaðaætt í Skúvoy. Vindurin er javnur, kemur norður ígjøgnum fjørðin. Ættin er viðhvørt trá – kann liggja leingi.

Vindferðin á landsynningi er í Skúvoy tann sama sum fyri landið og kann vera vát. Um summarið, tá ið tað er næstan stilli – tá ið hann bara andar – kann mjørkin fylla allan fjørðin.

Landsynningur er brimætt burturav og er lættur at lesa av.

Landsynningur sunnan

Veðrið á landsynningi suðuri líkist veðrinum á landsynningi, men er tó eitt sindur frægari. Tá ið hann kemur lágt, sjóðar fram við landi, og dunnurnar fara at gvagga. 

Mynd 6: Skúvoyarbygd ímóti landsynningi suðuri.

Sunnan

Tá ið ættin er sunnan, kemur lotið ímóti oynni suðuri í bergi, fer uppum og síðan eftir oynni norðureftir og oman ímóti bygdini.

Mynd 7: Ímóti suðuri

Á suðuri er vindurin javnur. Í bygdini er sami vindur sum í landinum, tó kann nógvur vindur vera niðast í bygdini. Suðurættin kann uppføra seg ymiskt. Er hann á veg ímóti útsynningi, kann tað verða skaðaætt. Liggjandi suðurætt er ikki skaðaætt.

Suðurættin er kyrruætt. Tað flagar norður við landinum, ongan glæður eru, men myrk skýggj eru, sum fara eftir sjónum. Er nakað av vindi, kann glæða sunnan fyri tangan. Er nógvur vindur, kann allur fjørðurin glæða. 

Ættin kann vera vát. Ofta er ælaveður á suðuri, men tað heldur ikki.

Sunnan er mjørkaætt, líkasum tað er við landsynningi.

Útsynningur sunnan

Útsynningur sunnan kann vera ring niðri í bygdini – skaðaætt í ringum veðri. Í aðrar mátar er ættin sum á útsynningi.

Útsynningur

Tá ið hann kemur av útsynningi, rakar vindurin oynna millum Bustartanga og Tórarenni. Hetta er steyrrætt berg, eggin er umleið 380 metrar oman fyri sjóvarmálan.

Luftin verður lyft uppum og kemur omaneftir ímóti bygdini.  

Tað er ongantíð stuttligt, tá ið sagt verður frá stormi av útsynningi.

Mynd 8: Myndin tikin av bygdini í útsynning.

Útsynningur er ringasta ættin í bygdini til vind.

Er nógvur vindur av útsynningi, er hann ójavnur, tá ið hann kemur oman úr haganum. Í bygdini er hann óútrokniligur og kann koma allastaðni frá. Hvirlurnrar eru meiri enn tvær ferðir so harðar sum miðalvindurin. Í løtunum millum hvirlurnar kann vera stilli, tað ber til at bresta ein svávulpinn millum hús í bygdini.

Hvirlurnar sum koma omaneftir, sláa bakk og fara niðaneftir inn í Dal.

Í góðum veðri er útsynningur góð ætt. Tað er kyrt við lendingina og eisini góð lundaætt.

Útsynningur er ikki ein vát ætt í Skúvoy, mest ælaveður, og um summarið kann vera mjørki.

Útsynningur vestan

Veðrið á útsynningi vestri líkist veðrinum á útsynningi – serliga tá ið tað kemur til vind.

Mynd 9: Ímóti útsynningi vestri.

Vestan

Tá ið hann kemur av vestri, kemur lotið inn ímóti berginum vestanfyri og verður lyft uppum einar 300 metrar. Haðani fer lotið eystureftir og oman ímóti bygdini.

Mynd 10: Ímóti vestri

Tá ið ættin er vestan fyri útsynning, er vindurin javnur. Tað kann vera meiri vindur í ættini oman ígjøgnum bygdina.

Í frískum vindi á vesturætt, er vindur ójavnur, og fer tyrlan út á fjørðin, fyri at fáa javnan vind, tá ið hon skal suðureftir.

Ættin er ikki vát, mest ælaveður. Vanliga er ikki mjørki á vestri, men tað kann henda.

Vesturættin verður ikki róst nakað serligt av skúvingum. Er nógvur vindur vestaneftir, kann alda koma heim ígjøgnum fjørðin – t.e. suðureftir. Ættin er lumpin, tí tað sæst einki til hana, fyrr enn fyllingar koma upp á land á lendingini.

Útnyrðingur vestan

Harðastu hvirlur í ódnarveðri norðast í bygdini eru, tá ið nógvur vindur er av útnyrðingi vestri. Annars er veðrið sum á vesturætt.

Útnyrðingur

Tá ið hann kemur av útnyrðingi, rakar lotið oynna millum Íslingatanga og Høvdan. Luftin verður lyft upp um eggina – einar 200 metrar og fer oman ímóti bygdini.

Mynd 11: Ímóti útnyrðingi

Á útnyrðingi er vindur í bygdini javnur. Vindurin merkist ikki væl.

Í ælaveðri fara ælingarnir eystur ígjøgnum Húsavíksdal.

Ættin er ikki vát, men tað kann vera lumpið ælaveður. Ein góðan summardag kann vera góður hoyterri, bláur himmal, einki skýggj. Men so kann ælið brádliga vera har og oyðileggja hoyggingina tann dagin.

Tá ið hann er útnyrðingur, er ikki mjørki.

Ættin er brimætt burturav, tó tað lívir væl í bygdini. Skúvingar frykta mest fyri bátum á fjørðinum í útnyrðingi.

Útnyrðingur norðan

Veðrið á útnyrðingi norði líkist veðrinum á norði

VEÐRIÐ Í SVÍNOY

 JUNI 2024

 VEÐURSTOVA FØROYA

Dagfesting: 7. juni 2024

Heimildarfólk: Poul Sivar Olsen, skipari

Viðtal við: Hanus Kjølbro

Norðan

Norðan liggur javnur heim um Eiðið og er ein køld og gjøgnum treingjandi ætt í Svínoy. Hon merkist ikki líka allastaðni í bygdini ella norðuri á Eiðinum.

Tað er mest vindurin norðuri á Eiðinum, tá ið hann er norðan, og eitt sindur meira vindur enn tað er kring landið. Vindferðin minkar heim ímóti bygdini og uppaftur meir út á Bø, sum er eystast í bygdini. Har er norðan ein øgiliga góð ætt, og vindurin nakað væl minni enn kring landið.

Tað sama er við hitalagnum. Kaldast er norðuri á Eiðinum, og so er eitt lýggjari í bygdini og uppaftur lýggjari úti á Bø. Vanliga er talan um fleiri stig, sum eru á muni.

Norðurættin er ikki skaðaætt í Svínoy. Hann fer javnur um Eiðið.

Tað er ofta vátt ella váttligt á norðuri. Ættin er ikki ein ynskiætt í hoyna. Setir hann mjørkan niður á Keldufjall, er regnið ikki langt vekk.  

Norðan er ikki mjørkaætt, men hann kemur niður á Keldufjall og Havnatind. Tað er ikki vanligt við mjørka millum hús.

Norðan liggur beint inn á Eiðið, og har er ættin ring til brim. Tað er ikki brim á víkini, men har kann tað vera trupult hjá postbátinum at sigla, tá ið tað er vestfall.

Landnyrðingur norðan

Tá ið ættin er landnyrðngur norðan, líkist veðrinum, tá ið hann er norðan.

Landnyrðingur

Landnyrðingur er ikki ein góð ætt, eingin svínoyingur vil hava hana. Hon hevur alt tað ringa við sær, tó at hon ikki er tann ringasta til vind. Lotið kemur oman av Fugloyarhálsi.

Vindurin er javnur í bygdini, og vindferðin er tann sama, sum hon er kring landið. Úti á bø er tó minni vindur enn heimi í bygdini, líka sum tá ið hann er norðan. 

Ættin er ikki so ring til vind, men er øgiliga vát. Tað er ikki vanligt við mjørka á ættini, men tað er ofta támut.

Landnyrðingur er keðiligur til brim, bæði á Víkini og norðuri á Eiðinum, tá ið nakað av vindi er – tó ikki stórbrim. Ringt at sleppa til og frá oynni.

Ættin er vát. Næstan ongantíð turr, ein tann ringasta terraættin. Sagt verður í Svínoy, at er bert eitt æl í øllum landinum á landnyrðingi, so er tað í Svínoy. Hon kann tó lumpa viðhvørt. Tá ið minnisvarðin varð avdúkaður, var fínasta veður í bygdini við sól, hóast hann hevði sagt ælaveður av landnyrðingi.  

Landnyrðingur eystan

Landnyrðingur eystan líkist landnyrðingi, men tað kann vera vindur úti á Bø. Vindskaði hevur verið úti á Bø, alt flagið fór av takinum á einum húsum í illveðri.

Eystan

Eystan kemur undan Nesinum og inn á Víkina. Hon er ikki ein serliga góð ætt í Svínoy til terra.

Vindurin er javnur, og vindferðin er tann sama sum fyri landið. Eystan er ikki ring ætt til vind – ikki skaðaætt.

Ættin er keðilig til avfall, tað er ofta vátt. Ikki ynskilig ætt í hoyna.

Eystan er mjørkaætt í Svínoy, men ikki tann ringasta mjørkaættin. Hon er eisini brimætt á Víkini, men ikki tað mesta brimið. 

Landsynningur eystan

Landsynningur eystan kemur beint inn í Víkina og kann vera ein øgiliga keðilig ætt í Svínoy.

Hon er tann ringasta mjørkaættin. Tað kann vera brennandi sól, men so kann tað brádliga gerast kolasvart í mjørka, áðrenn mann veit av. Mjørkin kemur rekandi inn á Víkina og fyllir bygdina. Klárt er í erva. Tað sama er við landsynningi.

Alt meðan tað kann vera klárt norðuri á Eiðinum.

Fleiri dømi eru um, at fólk hava hoyggjað í brennandi terra. Mjørkin er komin brádliga, so at hoyggingarfólk í bygdini ikki funnu hoyggjhúsið, men tað framvegis var dýrdarveður á Eiðinum.

Landsynningur

Landsynningur kemur inn á Víkina, fram við sunnara landinum.

Vindurin liggur javnur inn eftir Víkini, og tað er ongantíð nógvur vindur. Hann drepur uppi. Eystan er ikki skaðaætt.

Tá ið tað kemur til avfall, kann ættin roynast væl, hóast hann hóttir við regni. Landsynningur er ikki góður til terra, men hann kann gott halda sær leingi. Fer hann niður í sunnan ella upp í eystan, er regnið á kroppi beinanvegin.

Landsynningur er ring brimætt á Víkini, men besta ætt til kyrru á eiðinum.

Landsynningur sunnan

Veðrið á landsynningi suðuri líkist veðrinum, tá ið hann er sunnan.

Sunnan

Sunnan kemur akkurát undan Draganum.

Vindurin er ójavnur, og vindferðin nakað tann sama sum kring landið.

Suðurættin er ofta vát í Svínoy, bæði tá ið tað kemur til avfall og mjørka. Tó er ikki líka nógvur mjørki sum á landsynningi.

Á suðuri kann brima, men ikki tað stóra brimið. Sagt var fyrr, at lækkaði hann meir, so blívur meir brim. Tey meintu við, at fór hann meir í landsynning, so brimaði á Víkini.

Útsynningur sunnan

Útsynningur sunnan kemur norður eftir oynni og líkist nógv útsynningi. Hann kann seta tokuna tætta á oynna sunnan fyri bygdina, og tá er ikki gott fjallveður upp á oynni. Fer hann niður í útsynning sunnan úr útsynningi, so vera fjallboðini avlýst. Er ivaveður á morgni um fjallveður, tá ið hann er útsynningur, og hann ætlandi fer niður í útsynning sunnan, so fara teir ikki á fjall.

Tá ið hann liggur av útsynningi, kann hann seta tokuna á oynna

Útsynningur

Útsynningur er góð góðveðursætt, men eisini tann ringasta ættin til vind í Svínoy. Er nakað av vindi, er vindferðin meiri enn kring landið, og hann er ójavnur við hørðum hvirlum – bæði í bygdini og norðuri á Eiðinum. Skaðaætt. Í góðveðri er vindferðin minni enn kring landið.

Útsynningur er terraætt. Avfallið kemur og fer við brúgvaløgunum.

Útsynningur er hvørki mjørka- ella brimætt, hvørki á Víkini ella á Eiðinum.

Útsynningur vestan

Útsynningur vestan líkist útsynningi, tá ið tað kemur til terra.

Vestan

Vestan liggur ikki beint inn á Eiðið, men kemur undan Svínoynni sunnanífrá og fer framvið. Í bygdini er vindurin javnur, og er væl betri til vind enn útsynningur. Vindferðin er sum fyri landið.

Ættin er ikki vát, ofta er ælaveður. Vestan kann vera morgunljótur við ælaveðri tíðliga, men blívur so betri út á dagin.

Tað er ikki mjørki í Svínoy á vestri.

Vestan góð á víkini, einki brim. Á eiðinum ikki góð postkyrra á vesturætt, tá ið nakað av vestanaldu er. Har brimar, men ikki stórbrim. Tað kann síggja gott út, men kann hóast tað vera nógvur súður á Eiðinum. Tí er hon lumpin har norðuri á Eiðinum.

Sjóvarfallið hevur nógv at siga, tá ið tað kemur til kyrru á Eiðinum. Ringasta løtan til kyrru er á kyrrindunum, serliga tá ið tað er vestfalskyrrindi, og tað fyrsta av eystfallinum. Tá er óslætt, serliga í ivaveðri. Fer vestfallið at linka, so kunnu stórar broytingar vera í kyrrini, og tað kann broytast heilt skjótt. Í 1741 var ein vanlukka har, tá ið tríggir brøður, sum stóðu á seiðabergi, skolaðu út. Staðið kallast í dag Illa seiðaberg. Helst hevur hetta verið, tá ið tað fyrsta av eystfallinum er komið heim undan Skorðini.

Kyrran við Eiðið roynist betri roynist betri á landnyrðingi enn av vestri, við tað at tað er nógv minni súður. 

Útnyrðingur vestan

Á útnyrðingi vestri kann brima á Eiðinum, men tað er ikki so ringt. Viðoyggin liggur fyri. Í aðrar mátar líkist ættin vesturættini.

Útnyrðingur

Útnyrðingur kemur undan Viðoynni og er – saman við útnyrðingi norði – ringasta brimætt við Eiðið. Tí var hon roknað sum góð rekaætt norði á Eiðinum.

Á Víkini er útnyrðingur góð kyrruætt. Er nakað av vindi, er ikki postveður á útnyrðingi við Eiðið.

Í bygdini er vindurin javnur, og eisini norðuri á Eiðinum. Tað er meira vindur av útnyrðingi á Eiðinum, enn tað er í bygdini og úti á Bø. Eisini er kaldari á Eiðinum. Í so máta líkist ættin norði.

Útnyrðingur er ikki góð terraætt, tó at hon ikki er ein vát ætt í Svínoy. Tað kunnu viðhvørt vera ælingar á morgni, men so er frægari út á dagin. Er regn í ættini, fer tað suður ígjøgnum Hvannasund og kemur niður á fjøllini á Borðoynni. Tey nerta ikki við Svínoynna. Góð fleygaætt sunnanfyri.

Útnyrðingur er ikki mjørkaætt í Svínoy, men skadda kann hanga niður yvir fjøllini sunnanfyri.

Útnyrðingur norðan

Útnyrðingur norðan líkist útnyrðingi. Á Víkini er ættin góð, men í illveðri kann vera øgiligt brim á Eiðinum. Tá ið jólaskipið fór í ódnarveðrinum í Fugloyarfirði 7. desember 1941, var ættin útnyrðingur norðan. Tað var nógv brim, og eingin kundi gera nakað fyri at hjálpa.

VEÐRIÐ Í SYÐRUGØTU

 FEBRUAR 2024

VEÐURSTOVA FØROYA

Les alt skjalið í pdf: Veðrið Í Syðrugøtu

Dagfesting: 21. februar 2024

Staður: Garðabrekka 4 – 513 Syðrugøta

Heimildarfólk: Sørin S. Djurhuus v.fl.

Viðtal við: Hanus Kjølbro

Syðrugøta

Syðrugøta er bygd miðskeiðis í Eysturoy – innast í Gøtuvík millum fjøll, onkur av teimum eru høg.

Gøtuvík gongur úr bygdini í landsynning. Úr eystri og upp ímóti norði á norðara armi av Gøtuvík er ein fjallarøð, roknað úr eystri ímóti norði:

-        Gøtunestindur (625m) umleið 6 km eystan fyri bygdina

-        Sigatindur (í Gøtu kallaður Heimaritindur) (612m) umleið 4 km í landnyrðing úr bygdini

-        Frá Sigatindi og vestureftir ímóti Knúki (463m) er ein høg røð

Tey høgu fjøllini nær við bygdina ávirka veðrið í bygdini, og tey eru (roknað úr suðuri):

-        Støðlafjall (517m) sunnan fyri bygdina

-        Uppi á fjalli (Hæddin) (274m) vestan fyri bygdina

-        Tyril (639m) í útnyrðing úr bygdini

Mynd 1: Kort av Eysturoy. Syðrugøta sæst í reyða kringinum

Veðrið í bygdini

Veðrið í Syðrugøtu er tengt at ættini, sum tað er í øllum støðum í Føroyum.

Sveiggini ímillum gott og ringt veður kunnu vera stór, og bert lítil munur í ættini ger mun í veðrinum í bygdini. Ættirnar sunnan og vestan fyri bygdina hava góða verju, tá ið lítið er av vindi, men er vindur, kann hann gerast ójavnur við hørðum hvirlum.

Ímóti eystri er størsta í víkin landinum, og bygdin liggur opin ímóti havinum.

Fyri at fáa greiði á hvussu veðrið er á teimum ymsu ættunum í Syðrugøtu, fekk undirritaði samband við Sørin S. Djurhuus (SSD), fráfarnan tilbúgvingarleiðara. SSD fekk samband við 11 úr Syðrugøtu, sum vita um veðrið í Syðrugøtu.

Við til samrøðuna í fundarhølunum hjá Varðanum í Syðrugøtu hevði eg spurnarblað til allar 16 ættirnar, ið vanliga eru umtalaðar í bygdini:

Ø Er vindurin javnur ella ójavnur á ættini

Ø Er meira vindur í ættini enn aðrasteðs – ella øvugt

Ø Er ættin vát – t.e. regn, tá ið turt er aðrastaðni – ella øvugt

Ø Er hetta mjørkaætt?

Ø Er ættin vanliga ein góð ætt ella ein ring ætt – ber til at siga tað við fáum orðum?

Ø Onnur viðurskifti um ættina, søgur, fyribrigdi, hendingar o.s.fr.

Spurt varð somu spurningarnar ætt fyri ætt. Byrjað varð við norðan, og var farið allan kringin runt eystureftir, og steðgað var við heil- og hálv- og millumættirnar.

Mynd 2: Tær 32 ættirnar. Til samrøðuna eru ikki allar 32 ættirnar brúktar, men onnurhvør - t.e. heil-, hálv- og millumættirnar.

Norðan

Liggur hann av norði, kemur hann oman av Gjáarfjalli (Tyrli).

Vindurin er javnur á ættini, tá ið vindferðin er lítil. Í nógvum vindi er strangar hvirlur uppií.

Tað er minni vindur í ættini, enn tað er fyri landið. Heiman fyri Nesið er stilli, tað drepur uppi, tá ið hann kemur fram við landinum og inn á sandin.

Ættin er vanliga turr, góð terraætt, tó svikalig móti kvøldi, men tað kann gott vera ælaveður.

Norðan er hvørki brim- ella mjørkaætt.

Norðan er altíð køld, men er ikki ein ring ætt í Syðrugøtu.

Landnyrðingur norðan

Á landnyrðingi norði hoyrist lítið vil vind niðri í bygdini, men ovari í bygdini hoyrist vindurin væl. Í aðrar mátar er veðrið í Syðrugøtu á landnyrðingi norði, sum tá ið ættin er norðan.

Mynd 3: Ímóti landnyrðingi norði.

Landnyrðingur

Tá ið hann liggur av landnyrðingi, kemur hann av Stórugjógv inn á Syðrugøtu.

Mynd 4: Ímóti landnyrðingi

Landnyrðingur er góð ætt í Syðrugøtu – besta ættin í bygdini. Ikki nógvur vindur í ættin, og hann er javnur, fer suður ígjøgnum Leirvíksfjørð. Er nakað av vindi, kemur hann heim á hálva víkina, meðan tað kann vera stilli longur inni. Tí verður hon eisini nevnd konufólkaættin.

Ættin er ikki vát í Syðrugøtu, men tað kann æla í nógvum vindi. Tá ið ælaveður er av landnyrðingi, kunnu æliningar fara suðuru ígjøgum Leirvíksfjørð og koma inn á hálva víkina. Teir sleppa ikki longur inn, tí lotið oman ígjøgnum dalin (Gøtudal) steðgar teimum.

Mjørki er ikki á landnyrðingi í bygdini ella á víkini. Mjørkabrúgvin sæst viðhvørt eystan fyri oyggjarnar, men tað er klárt innanfyri.

Tað er ikki brim á landnyrðingi, men tung alda merkist, og tað kann vera trongd í sjónum.

Landnyrðingur eystan

Veðrið í Syðrugøtu, tá ið hann er landnyrðingur eystan, líkist veðrinum á landnyrðingi meiri enn av eystri.

Eystan

Tá ið hann liggur av eystri, kemur lotið heim eftir víkini av Gøtunesi.

Eysturættin er góð vindætt í Syðrugøtu.

Tað er nakað tað sama av vindi sum aðrastaðni, og hann er toluliga javnur. Tað eru sjáldan hvirlur á ættini.

Eysturættin er rálig – ráari enn vesturættirnar. Hon er eingin sólætt, og tað er einki serligt fjallveður. Liggur hann leingi av eystri á sumri, endar tað ofta við mjørka.

Tað er vátt, tá ið hann liggur av eystri – hon er regnætt. Líkist landsynninginum, sum er nærmasta slekt. Til regn ella mjørka er hon keðilig í Syðrugøtu, og hann kann liggja leingi um summarið.

Eystan er ikki brimætt.

Landsynningur eystan

Veðrið á landsynningi eystri líkist veðrinum á landsynningi. Tað kann gott vera brim á ættini.

Mynd 7: Ímóti landsynningi eystri

Landsynningur

Tá ið ættin er landsynningur, kemur hann javnur heim eftir víkini fram við landi frá Mjóvanesi.

Mynd 8: Ímóti landsynningi

Á landsynningi er vindurin javnur – javnasta ætt í Syðrugøtu – men hann er gjøgnumtreingjandi.

Vindferðin er tann sama, sum hon er aðrastaðni.

Landsynningur er vátasta ættin í Syðrugøtu. Tað regnar líka illa sum á hinum ættunum tilsamans. Hóast vátt og ófantaligt, so er hon jøvn, til hann støkkur vesturum.

Tá ið sjóvarfallið vendir suðuri í havinum, byrjar tað ofta við einum lítlum æli, so er turt eina løtu, til hann loysir og oysir niður.

Landsynningur er mjørka- og brimætt í Syðrugøtu. Ringasta brimættin í bygdini. 

Yvirhøvur er landsynningur ein góð ætt í Syðrugøtu.

Landsynningur sunnan

Tá ið hann kemur av landsynningi suðuri, kann nógvur vindur koma heim við landi, men einki brim er í Syðrugøtu. Tað fer upp á land norðan fyri Nesið.

Sunnan

Fær Borðoyarnes í hampuligum veðri á sumri ein hatt – eina snøgga húgvu – er ættin beinur sunnan. Veksur hatturin norðureftir ímóti Borðoyarneshálsi, og er ikki so snøggur meir, er hann farin í landssynning sunnan, ella eina striku eystur um sunnan.

Mynd 10: Ímóti suðuri

Tá ið hann er sunnan í góðum veðri, liggur hann úr Kullu, og skáar úti við Løgdalsá. Tá er ikki nógvur vindur í Syðrugøtu.

Tá ið nakað av vindi er, kann vera nógvur vindur í Syðrugøtu. Hann kemur malandi heim. Í illveðri koma glaðurnar heim á sandin.

Sunnan er ein vát ætt, men eysturættin er vátari.

Sunnan er ikki brimætt. Tað kann vera mjørki, men ikki líka nógv sum á landsynningi.

Útsynningur sunnan

Veðrið á útsynningi suðuri líkist veðrinum á útsynningi.

Útsynningur

Útsynningur strekkir norður við landinum.

Mynd 11: Ímóti útsynningi.

Útsynningur er ójavnur, tá ið tað er nakað av vindi, líkasum ættirnar báðumegin útsynning, og tá er meira vindur í Syðrugøtu, enn tað er í landinum annars. Millum hvirlurnar kann vera stilli, men so brestur á aftur. Tað dunar í fjøllunum.

Í býlinginum ovast í bygdini eru ikki hvirlur, tá ið hann er sunnan.

Í góðum veðri á sumri er útsynningur ein góð ætt.

Útsynningur er ein vát ætt í Syðrugøtu, men mest ælaveður. Í hoyna mátti hoyfólkið altíð vera til reiðar at raka saman.

Á útsynningi er ikki mjørki ella brim.

Útsynningur kann vera góð ætt um summarið, men keðilig um veturin.

Útsynningur vestan

Veðrið á útsynningi vestri líkist veðrinum á útsynningi.

Vestan

Tá ið hann kemur av vestri, kemur lotið oman av Fjalli.

Mynd 12: Ímóti vestri

Tá ið ættin er vestan, er vindurin ójavnur, serliga í ringum veðri. Tá er meiri vindur, enn tað er í landinum annars. Í illveðri hava hvirlur verið niðri í bygdini sum úr byrsukjafti, og vindeygu eru sogin úr húsi.

Í vanligum veðri er vindurin ikki so ójavnur, og tað er turt og klárt.

Vestan er ikki ein vát ætt, tann turrasta ættin um summarið.

Mjørki er ikki á vestri og heldur ikki brim.

Vestan er sum útsynningur – góð góðveðursætt, men ring illveðursætt.

Útnyrðingur vestan

Veðrið í Syðrugøtu, tá ið ættin er útnyrðingur vestan, er sum á útnyrðingi.

Útnyrðingur

Tá ið hann kemur av útnyrðingi, kemur lotið oman ígjøgnum Gjódal og strekkir víkina úteftir.

Útnyrðingur er ein kaldur, og vindurin kann vera ójavnur.

Útnyrðingur kann vera harðligur, men hann er skjótur eftir sær. Í illveðri hevur onkur skaði verið á útnyrðingi og útnyrðingi vestri, tá ið hann kemur oman gjøgnum Mataránna, sum er tann norðara áin.

Ættin er ikki roknað sum vát í Syðrugøtu, men tað kann æla – og tað kann koma brádliga.

Eingin mjørki ella brim eru á útnyrðingi.

Útnyrðingur er sum vestan og útsynningur – góð góðveðursætt, men ring illveðursætt.

Útnyrðingur norðan

Tá ið hann ælar av útnyrðingi norði, kemur hann ikki oman, men ger alt av sær ovarlaga í bygdini. Kann vera svart í mjørka í Norðragøtu, meðan tað er sólskin í Syðrugøtu.

VEÐRIÐ Á TVØROYRI

MAI 2024

VEÐURSTOVA FØROYA

Les alt skjalið í PDF: Veðrið Á Tvøroyri

Dagfesting: 14. mai 2024

Staður: Havnalagið 24 – 800 Tvøroyri

Heimildarfólk: Chris Jan Michelsen, havnaumsjónarmaður, Kári Jespersen, skjalavørður, Páll Eli Joensen, sjómaður, loðsur og havnarumsjónarmaður & Heðin Joensen, útróðrarmaður.

Viðtal við: Hanus Kjølbro

Tvøroyri

Tvøroyri er størsti býur í Suðuroy – liggur við ein langan fjørð millum høg fjøll.

Eystanfyri er Suðuroyarfjørður, meðan høg fjøll eru bæði á sunnara armi og tí norðara.  

Tey høgu fjøllini norðan- og sunnan fyri bygdina ávirka veðrið í bygdini, og tey eru roknað úr suðri og vestureftir og so eystureftir norðara landinum:

-        Vørðan (169m)

-        Oyrnafjall (433m)

-        Gluggarnir (610m)

-        Nakkur (547m)

-        Tempulsklettur (403m)

-        Kambur (450m)

Mynd 1: Kort av Suðuroy. Tvøroyri er í reyða kringinum

Veðrið í bygdini

Veðrið á Tvøroyri er tengt at ættini, sum tað er í øllum støðum í Føroyum.

Fjørðurin er opin í landsynning fyri brimi og mjørka, og tað eigur eisini at vera ein ætt við jøvnum vindi. Hvussu lang við síðuna av landsynningi er brim og mjørki, og hvussu nógv verja fjøllini, tá ið vindurin ikki er so nógvur, og og hvussu ójavnan gera tey vindin, tá ið vindurin er nógvur?

Fyri at fáa greiði á hvussu veðrið er á teimum ymsu ættunum á Tvøroyri, setti undirritaði seg í samband við Chris Jan Michelsen (CJM) havnaumsjónarmann av Tvøroyri. Við sær hevði hann Kára Jespersen (KJ), skjalavørð, Páll Eli Joensen (PEJ), sjómann, loðs og havnarumsjónarmann & Heðin Joensen (HJ), útróðrarmann.

Við til samrøðuna, sum var í havnaskrivstovuni á Tvøroyri, hevði undirritaði spurnarblað til allar 16 ættirnar, ið vanliga eru umtalaðar í bygdini:

Ø Er vindurin javnur ella ójavnur á ættini

Ø Er meira vindur í ættini enn aðrasteðs – ella øvugt

Ø Er ættin vát – t.e. regn, tá ið turt er aðrastaðni – ella øvugt

Ø Er hetta mjørkaætt?

Ø Er ættin vanliga ein góð ætt ella ein ring ætt – ber til at siga tað við fáum orðum?

Ø Onnur viðurskifti um ættina, søgur, fyribrigdi, hendingar o.s.fr.

Spurt varð somu spurningarnar ætt fyri ætt. Byrjað varð við norðan, og var farið allan kringin runt eystureftir, og steðgað var við heil- og hálv- og millumættirnar.

Spurningar og svar og aðrar viðmerkingar síggjast aftast í hesum skjali.

Mynd 2: Tær 32 ættirnar. Til samrøðuna eru ikki allar 32 ættirnar brúktar, men onnurhvør - t.e. heil-, hálv- og millumættirnar.

Norðan

Norðan er vanliga ein turr og klár ætt á Tvøroyri. Hon roynist nógv betri enn norðanfyri Ættin er góð á landi um veturin fyri bøndurnar. Á norðara landinum er minni vindur enn á sunnara landinum.

Í nógvum vindi eru kastivindar, og hon beinir seg út eftir fjørðinum.

Eingin mjørki er, tá ið ættin er norðan. Brim er inni við landi har úti á fjørðinum.

Gjøgnumgangandi er ættin góð og turr og er ikki skaðaætt í illveðri.

Landnyrðingur norðan

Tá ið ættin er landnyrðingur norðan, líkist veðrið á Tvøroyri veðrinum, tá ið hann er norðan.

Landnyrðingur

Landnyrðingur er vanliga roknað um ein keðilig ætt á Tvøroyri – bæði á sjógvi og á landi.

Er ikki nógvur vindur, er vindurin javnur, og mitt í býnum er næstan stilli. Uttanfyri kann lota heilt fitt – eisini í lítlum vindi – og tí fóru menn ikki til útróðrar, tá ið hann lá av landnyrðingi (konuætt).

Í nógvum vindi er hann ójavnur, og tað er meiri vindur enn aðrastaðni. Hann kann koma sum úr byrsuni. Hvirlurnar koma bóltandi niður í fjørðin, og vindgarðar fara tvørturum. Er fjørður gráur, er ikki útfarandi. Sagt verður, at landnyrðingur er ein lúsaætt, líkamikið hvar hann kemur frá, tí hann melur nokkso nógv á fjørðinum. Hongur skadda yvir fjallinum norðan fyri Tvøroyri, hildnast vindurin betur.

Hóast vindurin er ójavnur, tá ið nógvur vindur er, er ikki nógvir vindskaðar. Tó kann viðhvørt vera ringt innast í Trongisvági.

Landnyrðingur er ein vát ætt á Tvøroyri. Tað kann regna illa við grovum ælingum. Gongur hann úr eystri uppeftir, er vanliga nógv regn, tá ið hann er komin upp í landnyrðing. Tá regnar hann seg upp ímóti norði, og so er turt.

Landnyrðingur er ringasta kavaættin á Tvøroyri – og á allari Suðuroynni. Um várið kann kavi leggjast brádliga á ættini. Kavi av landnyrðingi er vanliga so vátur, at hann er skjótt burtur.

Tað er mjørki viðhvørt, tá ið hann liggur av landnyrðingi. Ættin hevur ofta skaddu við sær – serliga um summarið – og hon kann koma niður ímóti bøgarðunum.

Landnyrðingur er ring brimætt á Tvøroyri. Tað kann súða heilt fitt heilt inni á Drelnesi, og skip kunnu liva nokkso nógv.

Brimið sæst á sunnara landinum við Tjaldravíkshólm og inn á Gálgan, og eisini langt inn á fjørðin. Gamalt var, at sóu teir brim á tanganum í Nesi, var ikki farandi til útróðrar. Fram við sunnara landinum uttarlaga á fjørðinum fór eitt alivirki fyri einki fyri nøkrum árum síðan í landnyrðingsillveðri við nógvum brimi.

Yvirhøvur er ættin keðilig bæði á sjógvi og á landi. Hann setur eitt portur fyri fjørðin – t.e. eingin aktivitetur er.

Landnyrðingur eystan

Ættin líkist landnyrðingi. Tað gerst óslætt inni við fjørðin, og tað er ringt hjá Smyrli.  

Eystan

Eystan hevur hug at strekkja fjørðin inneftir, líka sum landsynningur, og vindurin er javnur. Ongar hvirlur. Fjørðurin stýrir ættini niðast við, og hann er linari inn eftir fjørðinum.

Eystan er ikki ein serliga vát ætt, men er saman við landsynningi ringasta mjørkaætt. Tað kann vera klárt og sól í Famjin og í Vágum, men svart í toku inn eftir fjørðinum.

Allar eysturættirnar eru brimættir. Tað treffir inn á fjørðin.

Tað er ikki ofta illveður av eystri, og ættin er forútsigilig.

Landsynningur eystan

Veðrið á landsynningi eystri líkist veðrinum á landsynningi.

Landsynningur

Hon er ein góð ætt í býnum, men ikki líka góð úti á fjørðinum. Í býnum er vindur javnur. Heitastu ættirnar um summarið eru millum eystan og sunnan.

Landsynningur er vanliga ein rólig ætt á Tvøroyri. Hon kemur ikki úr byrsuni, men spakuliga. Sæst viðhvørt í tí reyða á sólini.

Vindferðin á ættini er sum fyri landið.

Ættin uppførur seg ymiskt, tað velst um um hann fer úr landsynningi upp ella niður. Er hann á veg vesturum, kann hann vera keðiligur og regnar seg vesturum. Í løtuni hann fer vesturum, kann vera stil eina løtu, til hann finnur ættina vestanfyri. Samregnið heldur uppat, men tað er ælaveður. Alt hetta plagar at ganga spakuliga fyri seg.

Gongur hann úr landsynningi og uppeftir, linkar vindurin, og tey leggja lítið merki til hann. Tá er hann ikki so vátur, tó at okkurt ælið kann koma.

Liggja landsynningur er vátur. Tann vátasta ættin sum er á Tvøroyri. Regnið kemur við vestfallinum.

Landsynningur er mjørkaætt, tann ringasta um summarið.

Landsynningur er eisini brimætt. Ringasta aldan, sum kemur inn á fjørðin. Eisini er rennisjógvur (súður).

Landsynningur sunnan

Tá ið hann liggur av landsynningi suðuri, kann tað hvirla eitt sindur, men líkist annars veðrinum á suðuri.

Sunnan

Á suðurætt er vindurin nakað ójavnari enn á eysturættunum. Inni í Trongisvági er ættin ring, saman við útsynningi.

Í illveðrinum Berit í november í 2011 vóru nógvir skaðar á Tvøroyri. Teir flestu skaðarnir komu løtuna, hann lá sunnaneftir. Tá ið hann stakk vesturum, bleiv stilt.

Vindurin kemur norðureftir oynni, hann er óstøðugur og ójavnur. Í ringum veðri eru harðar hvirlur, helst í Trongisvági. Fyri at ættin skal blíva ordiliga keðilig, skal vindferðin upp um 20 m/s. Í aðrar mátar er suðurættin ikki ein ætt við nógvum vindi, líkist restina av landinum í so máta.

Hongur skadda yvir Hovstúgvu, er stilt uttanfyri, men eitt hampuligt lot inni á fjørðinum góðveðursdagar.

Tað er ofta nógv regn, tá ið hann liggur sunnaneftir. Tá ið hann regnar seg vesturum, kann tað taka eina góða løtu, og sum oftast er nógvur vindur eisini. Ringast er, í løtuni hann fer vesturum. Eftir tað er stilt ella hvirlur.

Mjørki er viðhvørt á suðurætt. Um sunnarið kann vera mjørki sunnanfyri á allari oynni, men um dagin var klárt á Tvøroyri. Í slíkum umstøðum kann vera óvanliga lýtt – sum tað var á jóansøku í 2009. Meðan kappróðurin var, vórðu máld 24 stig.

Sunnan er ikki brimætt, men uppundir sunnan kann brima á Ørðavík, ikki í Trongisvágsfirði.

Ættin kann vera góð summarætt við góðum sólargangi, men ein lúrin vetrarætt.

Útsynningur sunnan

Útsynningur sunnan er sum útsynningur til vind. Ringasta skaðaætt í Trongisvági.

.

Útsynningur

Í góðveðri er útsynningur góð ætt á Tvøroyri, men við nakað av trekki, men eisini ringasta skaðaætt í ringum veðri.

Er ættin komin upp í útsynning úr suðuri ella útsynningi suðuri, kann tað tað vera harðligt við nógvum og hørðum hvirlum. Fer hann longur vestur, kann blíva stilt, til hvirlurnar koma. Er hann á veg upp í vestan, fer hann fyrst at mala í hvirlum, áðrenn hann finnur ættina.

Gamalt var at siga, at ættin píndist í ringum veðri – t.e. at hann kundi liggja av útsynningi, ganga upp í vestan og so lækka niðuraftur í útsynning eina løtu. Hetta kann henda bæði einaferð og meir, áðrenn hann til endans liggur av vestri.

Tá ið hann er útsynningur, hongur skadda ofta í Gluggunum og Oyrnafjalli. Vindurin er altíð ójavnur, bæði summar og vetur, men er skadduvindur út Gluggunum, er vindurin eitt sindur minni ójavnur. Er eingin skadda, er hann sera ójavnur.

Tað er meira vindur á Tvøroyri, enn tað er kring landið, tá ið hann er útsynningur. Vanlig hugsan er, at er miðalvindurin kring landið 8 m/s, eru 15 m/s á Tvøroyri. Kappróður á jóansøku er onkuntíð avlýstur, tá ið gott veður hevur verið kring landið av útsynningi.

Uttanfyri kann veðrið vera gott, meðan keðiligt veður er innanfyri. Øvugt konuætt.

Ættin er yvirhøvur turr. Ælaveður kemur við brúgvaløgunum.

Einki brim er á útsynningi, og tað vera kunnu támutir dagar mjørka og sirmi (drivi),

Útsynningur vestan

Útsynningur vestan er eisini ein ójøvn ætt, sum útsynningur. Ein støk hvirla tók eini heil elementhús, meðan fjørðurin blikaði.

Vestan

Vestan er ikki líka ójavn ætt sum útsynningur. Beint oman fyri vestan er hann sera javnur. Í illveðri fer vindurin út eftir fjørðinum, líkasum útnyrðingur, og vindferðin er nakað tann sama, sum hon er fyri landið.

Ættin er morgunsúr. Ælaveður kann vera á morgni, men so er betri veður út á fyrrapartin. Nógvur vindur kann vera í skúrum og ælingum. Ælini koma ikki út um Trongisvág, har regnar væl meiri enn á Tvøroyri.  

Vestanskúrar, sum koma við brúgvaløgum, kunnu vera sera grovir og kunnu hava hegling í sær – eisini tíðliga um summarið og tíðliga um heystið. Nógvur vindur kann vera við. Eftir skúrarnar er fínasta veður – sól og stilt – luftin er skørp, til at skera í, tí tað verður kaldari.

Tá ið ættin er tvørtur um fjørðin í sambandi við regn, kann vindferðin vera 7-9 m/s oman fyri miðalvindin fyri landið.

Vestan er ikki mjørkaætt. Skadda kann vera um Hvalbiarfjall ella Gluggarnar. Tá kann vera nakað meira vindur. Fer skaddan vekk, minkar tað um vindin.

Vestan er ikki brimætt, tað kann tó hvítta eystanfyri, tá ið óvanlig viðurskifti eru í sjónum – t.d. høgur trýstmunur.

Vestan er góð summarætt, men skaðaætt um veturin.

Útnyrðingur vestan

Útnyrðingur vestan er javnur. Líkist ættunum báðumegin, tá ið tað kemur til ælaveður.

Útnyrðingur

Útnyrðingur er ein góð ætt og strekkir fjørðin úteftir – tað øvugta av landsynningi. Ættin er góð millum hús á Tvøroyri, men tað kann taka leyst úti á fjørðinum.  

Vindurin er javnur, og vindferðin er sum kring landið.

Útnyrðingur er ikki ein vát ætt. Tó kunnu koma grovir ælingar. Eitt heglingsæl avlýsti kappróðurin fyri nøkrum árum síðan, tí bátarnir sóust ikki í skúrinum. 

Tað er hvørki mjørki ella brim á útnyrðingi. Saltrákið sæst á rútunum á Tvøroyri.

Útnyrðingur norðan

Útnyrðingur norðan er sum norðan, kemur oman av fjøllunum. Góð ætt við sól um summarið.  

1.     

VEÐRIÐ Í TÓRSHAVN

 OKTOBER 2022

VEÐURSTOVA FØROYA

Les alt skjalið í pdf: Veðrið Í Havn

Dagfesting: 24. oktober 2022

Staður: Hoyvíksvegur 69 – 100 Tórshavn

Heimildarmenn: Magnus Pauli Norðberg Poulsen & Mortan Johannesen, sjómenn

Viðtal við: Hanus Kjølbro

Tórshavn - miðbýurin

Tórshavn er størsti býur í Føroyum – bygdur á sunnasta parti á Streymoy.  

Vestureftir og suðureftir eru lág fjøll, norðeftir láglendi og eystanfyri er Nólsoyarfjørður.

Sunnan fyri býin er Kirkjubøreyn (351m), vestanfyri eru Fjallið (417m) og Lítlafjall (198m); Húsareyn (345m) er norðanfyri.

Eystan fyri Nólsoyarfjørð er Nólsoy. Hon forðar briminum á eysturættum, men gevur onga verju, tá ið hugsað er um veðrið.

Mynd 1: Kort av Streymoy. Tórhavn er við bygd við sunnara enda – eystaru megin.

Eystureftir er Tórshavn ikki vard av fjøllum, tó at Nólsoy verjir ímóti brimi. Besta verjan er ímóti útnyrðingi, og yvirskipað kann veðrið í Havn tí stutt lýsast soleiðis, at tað keðiligasta veðrið er, tá ið ættirnar eru ímillum eystan og sunnan, og tað besta veðrið er, tá ið ættin er ímillum vestan og norðan.

Er ættin ímillum norðan og eystan ella ímillum sunnan og vestan, kann veðrið vera eitt bland av tí góða veðrinum í útnyrðingskvadrantinum og og tí keðiliga veðrinum í landsynningskvadrantinum.

Veðrið í miðbýnum Havn

Veðrið í Havn er, líkasum alla aðrastaðni í Føroyum, tengt at ættini. Sveiggini ímillum gott og ringt veður eru ikki líka stór sum í øðrum støðum, men bert lítil munur í ættini kann tó gera stóran mun í veðrinum.

Er t.d liggjandi góðveður norðanfyri við lítlum ella ongum vindi av suðuri ella útsynningi og sólskini í nakrar dagar, kann tjúkkur mjørki liggja fjala Tórshavn.

Er útnyrðingur í nakrar dagar, er vanliga kalt veður norðanfyri við slavnari luft og kulda, meðan veðrið í Tórshavn er gott við klárum lofti og lítum ella ongum vindi.

Tórshavn hevur sera stóra vídd, og veðrið er ikki tað sama allastaðni. Tí mugu vit avmarka økið, vit umtala her, til miðbýin – t.e. av Vaglinum út í Hornabø og haðani niðan ímóti Heygnum Mikla og Uppi í Svanga, síðan eystureftir til Gundadal og haðani til oman á Boðanes.

Hini økini í býnum verða seinni tikin fyri seg. 

Mynd 2: Tvær tekningar av Tórshavn. Í hesum riti er tað veðrið í miðbýnum, sum er til umrøðu. Øki sæst merkt á tekningini.

Fyri at fáa greiði á hvussu veðrið er á teimum ymsu ættunum í miðbýnum, setti undirritaði seg í samband við Magnus Paula Norðberg Poulsen (MPNP) og Mortan Johannesen (MJ). Hesir báðir hava verið sjómenn alt vaksna lívið – siglt við farmaskipi, trolara og línuskipi, umframt at hava róð út út úr Havn og fingist við aling á sjógvi í Kalbaksfirði.

Við til samrøðuna í fundarhølinum á Veðurstovu Føroya við Hoyvíksvegin hevði eg spurnarblað – til allar 16 ættirnar, ið vanliga eru umtalaðar í býnum:

Ø Er vindurin javnur ella ójavnur á ættini

Ø Er meira vindur í ættini enn aðrasteðs – ella øvugt

Ø Er ættin vát – t.e. regn, tá ið turt er aðrastaðni – ella øvugt

Ø Er hetta mjørkaætt?

Ø Er ættin vanliga ein góð ætt ella ein ring ætt – ber til at siga tað við fáum orðum?

Ø Onnur viðurskifti um ættina, søgur, fyribrigdi, hendingar o.s.fr.

Spurt varð somu spurningarnar ætt fyri ætt. Byrjað varð við norðan, og var farið allan kringin runt eystureftir, og steðgað var við heil- og hálv- og millumættirnar.

Spurningar og svar og aðrar viðmerkingar síggjast aftast í hesum skjali.

Mynd 3: Tær 32 ættirnar. Til samrøðuna eru ikki allar 32 ættirnar brúktar, men onnurhvør - t.e. heil-, hálv- og millumættirnar.

Norðan

Norðan er altíð ein góð ætt í Havn.

Vindurin er javnur – ongar hvirlur. Vanliga er nógv minni vindur í Havn enn aðrastaðni í landinum á norðurætt, serliga norðanfyri.

Norðan er turr ætt í Havn. Vanliga hevur avfallið gjørt alt burtur av sær norðanfyri, áðrenn tað kemur til Havnar.

Tað er so at siga ongantíð mjørki á norði.

Landnyrðingur norðan

Veðrið í Havn á landnyrðingi norði er tað sama sum á norði.

Landnyrðingur

Landnyrðingur er góð ætt í Havn, betri enn norðan – helst tann besta ættin í Havn.

Vindurin av landnyrðingi er javnur í Havn, so javnur hann kann vera. Tað er altíð minni vindur á landnyrðingi, enn tað er sagt í forsøgn fyri landið. Ættin roynist altíð væl.

Ættin kann geva fínasta veður í Havn um summarið og hevur altíð roynst væl.

Tað kann viðhvørt snýta eitt sindur, tá ið hann hevur ligið av landnyrðingi og so farin eitt lítið sindur niðurum, niður í landnyrðing eystan. Tá kann vátakavi leggjast í Havn.

Vanliga er landnyrðingur turrur í Havn.

Eingin mjørki.

Góð greipuætt.

Landnyrðingur eystan

Landnyrðingur eystan er ikki nøkur ring ætt í Havn.

Á landnyrðingi eystri kemur hann undan Eystnesi.

Á landnyrðingi eystri byrjar tað at merkjast á Glyvursnesi, Argjum og ovarlaga í Vika, men ikki í gomlu Havnini.

Vindurin av landnyrðingi eystri er javnur – vanliga eitt sindur minni enn aðrastaðni í Føroyum.

Tá ið tað kemur til avfall, er landnyrðingur eystan líka sum miðal fyri restina av landinum – t.e. ikki turrari ella vátari enn aðrastaðni.

Mjørkin í Havn eru frá landnyrðingi eystri og niðureftir. Longur niður á kumpassina, verri er við mjørka. Hann blívur vekk á landsynningi suðuri ella suðuri. 

Eystan

Eystan er góð ætt av Hálsi og oman í Havnina.

Vindurin á eysturætt er so javnur, hann kann vera. Einki ber uppfyri. Vindferðin er sum miðal fyri restina av landinum.

Úr eystri niður í sunnan segðist at vera hungursætt í Havn. Ikki tí, at fiskur ikki fekst á eysturættunum (vanliga besta fiskiætt), men bátarnir sluppu ikki út.

Eystan er ein slavin ætt í Havn og eisini mjørkaætt.

Landsynningur eystan

Veðrið í Havn á landsynningi eysti er tað sama sum á eystri.

Landsynningur

Landsynningur er ikki ein góð ætt í Havn. Yvirhøvur er hon deprimerandi, fólk gerast í ringum lag, og effektiviteturin fer niður.

Tá ið tað er landsynningur, er vindurin javnur og ikki meiri, enn fyri alt landið.

Landsynning er ein vát ætt í Havn og eisini mjørkaætt.

Landsynningur er brimætt. Í dag verjir molin fyri briminum, men áðrenn hann varð gjørdur, kundi brotini koma niðan um Sjómansheimið.

Landsynningur sunnan

Veðrið í Havn á landsynningi suðuri líkist tí, sum er á landsynningi.

Tó er meiri uppgangur enn á landsynningi, serliga Yviri við Strond. Nólsoy lívir ikki nóg væl fyri.

Sunnan

Sunnan er ein miðalgóð ætt í Havn. Ikki ein vanlig ætt og kann vera ein sera óinteressant. Tað er stórur munur í veðrinum, um ættin er kring eitt hátrýst ella kring eitt lágtrýst.

Tá ið hann liggur av suðuri bert eina løtu, meðan lágtrýstini flyta seg í landnyrðing, ella hann støkkur vesturum, kann vindurin vera ójavnur. Er liggjandi suðurætt, er vindurin javnur og sama vindferð sum fyri landið.

Suðurættin er ein vát ætt í Havn og mjørkaætt eisini, tó ikki so nógv sum á landsynningi ella eystri. Pollamjørki kann liggja eina løtu, men hann hvørvur, tá ið sólin kemur fram.

Útsynningur sunnan

Útsynningur sunnan er ein góð ætt, tá ið tað kemur til vind.

Á útsynningi suðuri er javnur vindur. Vindferðin tann sama, sum søgd er fyri landið.

Ættin er ikki altíð vát í Havn. Kann vera ælaveður, og tað kann regna illa í stutta tíð.

Á útsynningi suðuri er ikki mjørki í Havn.

Útsynningur

Útsynningur er ein yvir miðal góð ætt í Havn. Ættin er tann ættin í Havn, sum líkist mest almennu forsagnunum fyri veðrið.

Vindurin er javnur og tann sami, sum er í miðal fyri landið.

Á útsynningi kemur avfallið mest í ælingum.

Tá ið tað kemur til mjørka, so er útsynningur ikki mjørkaætt í Havn, men kondensatiónsstøðið lækkar eitt sindur og fjalir t.d. Oyggjarvegin.

Útsynningur vestan

Útsynningur vestan er ring ætt í nógvum vindi. Annars er ættin góð.

Tá ið hann liggur av útsynningi vestri, kemur hann um Reynsmúlan og oman ígjøgnum Havnardal. Tá ið jólaódnin var í desember 1988, vóru nógvir skaðar á Norðasta Horni á hesari ættini.

Vindurin á útsynningi vestri er ójavnur, serliga tá ið tað er nakað av vindi. Tá er vindferðin eisini meiri, enn sagt er fyri landið. Er lítið av vindi, er hann javnur, tað sama sum sagt er fyri landið.

Hendan ættin er ikki vát, men er sum veðurlagið. Vanliga hevur hann gjørt burtur av sær, áðrenn hann gongur upp í útsynning vestan.

Útsynningur vestan er ikki mjørkaætt.

Vestan

Vestan er ein miðalgóð ætt í Havn.

Á vestri er vindurin javnur. Tá ið veðrið er gott, er minni vindur enn miðal fyri landið. Í nógvum vindi kann vera meiri vindur enn sagt.

Vesturættin er vanliga ikki vát ætt í Havn ella mjørkaætt.

Útnyrðingur vestan

Veðrið í Havn á útnyrðingi vestri líkist tí, sum er á útnyrðingi.

Útnyrðingur

Útnyrðingur er ein góð ætt í Havn. Tá ið hann er farin upp um vestan, er friður í Havnini, men enn kann vera vindur á Argjum.

Á útnyrðingi er vindurin javnur, fyri ikki at siga friðarligur. Tað merkist lítið til vindin.

Ættin er ikki vát, men kann vera kavaætt. Ættin er heldur ikki mjørkaætt.

Útnyrðingur norðan

Veðrið í Havn á útnyrðingi norðuri líkist tí, sum er á útnyrðingi og útnyrðingi vestri.

Við til samrøðuna í brandstøðini í Leirvík hevði eg spurnarblað til allar 16 ættirnar, ið vanliga eru umtalaðar í bygdini:

Ø Er vindurin javnur ella ójavnur á ættini

Ø Er meira vindur í ættini enn aðrasteðs – ella øvugt

Ø Er ættin vát – t.e. regn, tá ið turt er aðrastaðni – ella øvugt

Ø Er hetta mjørkaætt?

Ø Er ættin vanliga ein góð ætt ella ein ring ætt – ber til at siga tað við fáum orðum?

Ø Onnur viðurskifti um ættina, søgur, fyribrigdi, hendingar o.s.fr.

Spurt varð somu spurningarnar ætt fyri ætt. Byrjað varð við norðan, og var farið allan kringin runt eystureftir, og steðgað var við heil- og hálv- og millumættirnar. Nógvar av millumættunum hava sama veður við sær, sum heil- ella hálvættin beint við.

Spurningar og svar og aðrar viðmerkingar síggjast aftast í hesum skjali.

Mynd 3: Tær 32 ættirnar. Til samrøðuna eru ikki allar 32 ættirnar brúktar, men onnurhvør - t.e. heil-, hálv- og millumættirnar.

Norðan

Norðan kemur beint oman av Rákarenda (Desin). Fjallið og fjøllini longur norðureftir verja væl móti lotinum.

Á ættini er vindurin ikki ójavnur. Sunnast í bygdini er hetta ein góð ætt, tey vita ikki av henni.  

Mynd 4: Myndin tikin av Skipanesi í norðan. Úr bygdini og norðureftir eru fleiri miðalhøg fjøll. Har verður luftin tvungin uppum, guvan fer úr – so er skýgerð og avfall, ið røkkur til bygdina. Vindurin er ikki ójavnur á norðurætt, tí at næsta fjallið ikki er so høgt. Frástøðan til næsta høga fjallið ger, at allir fjallabøklar eru langt burtur, og regnið niðurúr tí fellur aðrastaðni.

Tá ið tað er norðan, er vindferðin sum heild tann sama sum miðal fyri landið – tó er vindurin minni sunnast í bygdini undir Gøtueiði enn miðal fyri landið.

Norðan er ein ikki vát ætt undir Gøtureiði ella á Skipanesi ella mjørkaætt. Avfallið er sum fyri landið.

Gjøgnumgangandi er ættin góð.

Landnyrðingur norðan

Veðrið á landnyrðingi norði líkist veðrinum, sum er, tá hann er landnyrðingur. Ein góð ætt – betri enn beinur landnyrðingur.

Landnyrðingur

Tá ið ættin er landnyrðingur, kemur hann oman av eiðinum. Norðast í bygdini undir Gøtueiði, er beinur landnyrðingur ringasta ættin, meðan tey sunnast í somu bygd ikki vita av henni. Her tosa vit um eina frástøðu, sum er minni enn 250 metrar!

Har norðuri í bygdini, har sum ættin er tann ringasta, er vindurin ójavnur og meiri enn miðalvindurin fyri landið. Er nógvur vindur av landnyrðingi, kunnu skaðar vera, hjallur er farin, og miðalstórur bussur koppaður.

Har suðuri, har sum tey ikki vita av ættini, er lítil ella eingin vindur í ættini.

Mynd 5: Myndin tikin í lágan landnyrðing. Oman fyri tey norðastu húsini í bygdini undir Gøtueiði, er longri niðan á eiði, enn tað er oman fyri tey sunnastu húsini, miðskeiðis í bygdini. Norðast í bygdini er landnyrðingur ringasta ættin; sunnast í bygdini vita tey ikki av ættini. Landnyrðingur er ikki vát ætt ella mjørkaætt.

Ættin er ikki vát, tó at ælingar eru, og ikki nøkur terraætt.

Landnyrðingur er ikki mjørkaætt – hvørki undir Gøtueiði ella á Skipanesi.

Landnyrðingur eystan

Veðrið á landnyrðingi eystri líkist veðrinum á landnyrðingi.

Eystan

Tá ið hann liggur av eystri, kemur hann oman av Støðlafjalli ella báðumegin við. Hetta er ikki ein ring ætt, men vindurin kann vera ójavnur í nógvum vindi. Tekjur hava rivið har norðuri.

Norðalaga í bygdini er lítil vindur á eystri, undir eiðinum er vindurin sum miðal fyri landið.

Mynd 6 Myndin tikin av Skipanesi ímóti eystri. Undir Støðlafjalli í bygdini Skipanes kann vindurin vera ójavnur á eysturætt, meðan hann er javnari longur norði undir Gøtueiði.

Eystan er ikki ein vát ætt og ikki mjørkaætt.

Landsynningur eystan

Veðrið á landsynningi eystri er stórt sæð tað sama sum á landsynningi.

Landsynningur

Vindurin er javnur, tá ið ættin er landsynningur. Lotið kemur fram við landi inn eftir fjørðinum og er ikki skaðaætt í ringum veðri.

Vindurin er minni, enn miðalvindurin er fyri landið.

Mynd 7: Myndin tikin ímóti landsynningi suðuri. Landsynningur er góð ætt á Skipanesi og undir Gøtueiði. Vindurin er javnur og minni enn miðal fyri landið. Tað er vátt á ættini, og tað kann vera mjørki, um tað eisini er mjørki í Havn.

Landsynningur er ein vát ætt, og er vanliga ikki mjørkaætt – og tó. Er mjørki í Havn á landsynningi, er eisini mjørki á Skipanesi og undir Gøtueiði. Hann dettur omanav – flýtur yvir á Gøtuvík ella Lambavík.

Tað nyttar einki at hoyggja, tá ið hann kemur av landsynningi.

Landsynningur sunnan

Veðrið á landsynningi suðuri líkist veðrinum á landsynningi.

Sunnan

Tá ið ættin er sunnan, kemur lotið av Gjaranesi ímóti bygdini. Veðrið líkist nokkso nógv veðrinum, tá ið tað er landsynningur.

Vindurin er javnur á suðurættini, og tað eru ikki nógvar glaður í nógvum vindi.

Í nógvum vindi, er nógvur vindur sunnast í bygdini undir Gøtueiði, meðan hon einki bilar norðast í bygdini.

Suðurættin er vát í báðum bygdum, men ikki mjørkaætt.

Mynd 8: Av Skipanesi suður ímóti Gjaranesi. Á suðurætt kemur lotið av Gjaranesi ímóti Skipanesi og undir Gøtueiði. Vindurin er javnur á ættini, men merkist ikki líka í bygdini. Norðast undir Gøtueiði merkist lítið til ættina, meðan suður ímóti markinum til Skipanes, merkist ættin væl, hóast bert slakir 250 metrar eru millum húsini. Orsøkin er, at at vindurin samlar seg í Hegraholuni, sum er sunnan fyri nesið (Skipanes), og fer niðan í bygdina og merkist bert í húsunum beint omanfyri. Ættin er vát í báðum bygdum, men er ikki mjørkaætt. Tá ið sunnan rennur upp við sól á morgni, so verður ikki hoyterri og allarhelst regn áðrenn døgurða. 

Útsynningur sunnan

Útsynningur sunnan er ein ring ætt í báðum bygdum – ringasta ætt á Skipanesi, men ikki heilt so ring undir Gøtueiði.

Á Skipanesi er veðrið beinanvegin frægari, um hann fer upp í beinan útsynning. Undir Gøtueiði eru viðurskiftini øvugt. Har er ættin ikki líka ring, og veðrið verður verri, um ættin fer upp í beinan útsynning.

Vindurin er øgiliga ójavnur, og glaðurnar nógvar.

Síðst í 50unum brotnaði eitt lítið farmaskip (coastari), meðan tað lá við bryggju á nesinum, í nógvum vindi av útsynningi suðuri. Skipið lá við bakborðsíðu at bryggjuni, stevnið vendi ímóti eystri. Var tað øvugt, og stýriborðsíða var at bryggjuni, og stevnið vendi móti vestri, kundi skipið farið frá bryggju og siglt út í fjørðin.

Ættin er ikki mjørkaætt og ikki ein vát ætt, hon fylgir veðrinum, sum er í Føroyum.  

Útsynningur

Útsynningur er ein ring ætt í báðum bygdum – verri sunnan fyri nesið (Skipanes) enn norðanfyri (undir Gøtueiði).

Ættin liggur inn eftir fjørðinum, inn til Skipanes. Samstundis liggur hon úteftir innast á fjørðinum út til Tjørnunes. Út fyri bygdina, ímillum hesi bæði nes er stilt – og púra blankt við Akkersvík, sum er innast á Skála. Onkur glaða kann síggjast, kunnu koma báðumegin frá. Tær kunnu koma upp á land og raka hús mitt í bygdini undir Gøtueiði.

Vindurin á útsynningi er ójavnur. Er nógvur vindur, eru glaður. Vindurin er meiri enn miðal fyri landið.

Ættin er nakað vát, men ikki mjørkaætt.

Mynd 9 Tá ið ættin er útsynningur, fer lotið yvir um fjørðin frá bygdini á Skála (sunnara parti). Ættin er ikki ein góð ætt undir Gøtueiði ella á Skipanesi – verri sunnan fyri nersið enn norðanfyri. Vindurin fer yvir um fjørðin ímóti bygdini, til hann er komin til nesið (Skipanes). Hon kemur eisini hinvegin – t.e. út eftir fjørðinum, til komið er út til Tjørnunes. Ímillum nesini, út fyri bygdina er stilt, men har eru glaður, sum koma á land. Vindurin er ójavnur á ættini, tað regnar ofta, men ikki mjørki.

Útsynningur vestan

Veðrið á útsynningi vestri líkist veðrinum á vestri. Lotið kemur av Skála og beint yvirum – er ikki keðilig í bygdunum.

Í ringum veðri kann vera nógvur vindur á ættini. Ein bussur, sum var parkeraður á høvðusvegnum, beint niðan av bátahylinum, koppaði inn á landsvegin, tá ið tað var útsynningur vestan.

Vestan

Vestan er ringasta ættin norðan fyri nesið (Skipanes), tó ikki allastaðni – nøkur hús fáa bara nakrar glaður.

Vindurin kann uppføra seg løgi, tá ið nógvur vindur er. Ein hvirla tók einaferð tiljurnar upp úr einum báti. Eingin annar skaði sást á bátinum.

Er nógvur vindur, er vindurin ójavnur, og vindferðin er meiri enn miðal fyri landið. Tá ið tað kemur til avfall, fylgir ættin tí vanliga veðrinum fyri landið, og hon er ikki mjørkaætt.

Mynd 10: Myndin tikin ímóti vestri. Kemur lotið ímóti bygdini hendaveg, er ættin tann ringasta norðan fyri nesið, ið sást á myndini – Skipanes. Tað er har bygdin undir Gøtueiði er. Sunnan fyri nesið – í bygdini Skipanes – er ættin ikki góð, tó at hon ikki er tann ringasta. Er nógvur vindur, kunnu skaðar vera. Vindurin er ójavnur, tá ið tað er ringt veður, og miðalvindurin meiri enn fyri alt landið. Vestan er ikki ein vát ætt ella mjørkaætt, men fylgir veðrinum kring landið.

Útnyrðingur vestan

Veðrið á útnyrðingi vestri líkist veðrinum á útnyrðingi. Ein fín ætt sunnast undir Gøtueiði, so skjótt hann er farin upp um vestan, fara glaðurnar út eftir fjørðinum, framvið bygdini.

Útnyrðingur

Tá ið ættin er farin upp í útnyrðing, er veðrið beinanvegin betri. Lotið fer suður við vestara armi – Skálalandinum.

Vindurin er javnur á ættini – heldur seg úti á fjørðinum, fer fram við bygdunum.

Vindferðin á ættini er minni enn miðalvindferðin fyri landið, hon er turr og ikki mjørkaætt.

Besta terraætt í bygdunum.

Mynd 11: Myndin tikin undir Skipaneskrossinum í útnyrðing. Útnyrðingur er góð ætt í bygdini, besta terraætt. Lotið heldur seg úti á fjørðinum, fer bara fram við bygdunum báðum. Á útnyrðingi er vindurin javnur, lítil – t.e. minni enn miðalvindurin fyri landið – yvirhøvur turt og eingin mjørki. 

Útnyrðingur norðan

Veðrið á útnyrðingi norði líkist veðrinum á norði.

Við til samrøðuna í miðhøllini í skúlanum í Vestmanna hevði eg spurnarblað til allar 16 ættirnar, ið vanliga eru umtalaðar í bygdin:

Ø Er vindurin javnur ella ójavnur á ættini

Ø Er meira vindur í ættini enn aðrasteðs – ella øvugt

Ø Er ættin vát – t.e. regn, tá ið turt er aðrastaðni – ella øvugt

Ø Er hetta mjørkaætt?

Ø Er ættin vanliga ein góð ætt ella ein ring ætt – ber til at siga tað við fáum orðum?

Ø Onnur viðurskifti um ættina, søgur, fyribrigdi, hendingar o.s.fr.

Spurt varð somu spurningarnar ætt fyri ætt. Byrjað varð við norðan, og var farið allan kringin runt eystureftir, og steðgað var við heil- og hálv- og millumættirnar. Nógvar av millumættunum hava sama veður við sær, sum heil- ella hálvættin beint við.

Spurningar og svar og aðrar viðmerkingar síggjast aftast í hesum skjali.

Mynd 3: Tær 32 ættirnar. Til samrøðuna eru ikki allar 32 ættirnar brúktar, men onnurhvør - t.e. heil-, hálv- og millumættirnar.

Norðan

Norðan kemur beint omanav. Tá er púra stilt inni í Fitjum – yvirhøvur merkist ættin eitt sindur ójavnt kring bygdina. Tó sum heild er ættin góð.

Á ættini er vindurin javnur. Ovarlaga í bygdini – t.e. upp i Miðalsbrekku – hoyrist meira til vindin enn niðri í bygdini.

Figure 4 Myndin tikin av Egilsnesi í norðan. Úr bygdini og norðureftir eru fleiri høg fjøll. Har verður luftin tvungin uppum, guvan fer úr – so er skýgerð og avfall, ið røkkur til bygdina. Inni á Fjørð kann vera turt. Fjøllini verja fyri vindinum, og taka eitt sindur av ferðini. Tað sæst, at hann er beinur norðan, tá ið tað er stilli undir Seglhúsinum, sum er inni á Fitjum.

Tá ið tað er norðan, er vindferðin sum heild minni enn miðal fyri landið.

Norðan er ein vát ætt í Vestmanna – norðan grætur altíð, men er ikki ein mjørkaætt.

Gjøgnumgangandi er ættin góð.

Landnyrðingur norðan

Veðrið á landnyrðingi norði líkist nógv veðrinum á landnyrðingi. Hann grætur ikki á ættini.

Landnyrðingur

Landnyrðingur er besta ætt í Vestmanna.

Vindurin er javnur, og tað er nógv minni vindur í Vestmanna, enn miðalvindurin fyri landið.

Mynd 5: Myndin tikin oman fyri Gerðið, úti á Torvheyggi í landnyrðing. Hetta er besta ættin í Vestmanna. Luftin er komin yvir tey høgu fjøllini í Norðureysturoy og Norðurstreymoy, áðrenn hon her kemur oman av Loysingarfjalli (634m). Hetta gevur bæði góða verju fyri vind og letur eisini skýggj og regn hanga eftir í fjøllunum ímóti ættini.

Ættin er ikki vát, men turr – besta terraættin í bygdini.

Landnyrðingur er ikki mjørkaætt.

Landnyrðingur eystan

Veðrið á landnyrðingi eystri líkist veðrinum á eystri.

Eystan

Tá ið hann liggur av eystri, er javnur vindur í Vestmanna. Vindur er meiri enn miðal fyri landið. Tá ið tað er sólskin, er stilt tíðliga um morgunin, og tað stilnar út á kvøldið.

Tá ið skadda liggur inn í Barm, kann vera nógvur kaldur vindur í Vestmanna og toka í Havn. Sólskin í bygdini.

Mynd 6 Myndin tikin av Hægstafjalli (295m) í ein eystan. Lítil verja av fjøllum beint eystan fyri bygdina, tí er vindurin javnur. Longri eystri í bæði Streymoy og Eysturoy eru miðalhøg og høg fjøll, sum taka vætuna úr luftini, so avfallið er aðrasteðs.

Eystan er ikki ein vát ætt og ikki mjørkaætt.

Besta terraætt á Rógvu.

Ættin er góð summarætt.

Landsynningur eystan

Veðrið á landsynningi eystri er stórt sæð tað sama sum á eystri. Er nógvur vindur, eru hvirlur á øllum eysturættunum.

Landsynningur

Tá ið ættin er landsynningur, er vindur ójavnur. Hvirlur eru inni á Fjørð, tó ikki so nógv sum á landsynningi suðuri.

Vindurin er yvirhøvur meiri enn miðalvindurin fyri landið, og hann er ójavnur í bygdini.

Figure 7 Myndin tikin av Miðalsbrekku ímóti landsynningi. Luftin fer upp um miðalhøg fjøll, áðrenn hon er í bygdini. Vindurin er ójavnur – inni á Fjørð eru hvirlur. Vindferðin er eitt sindur meiri enn hon er fyri alt landið. Kann vera vátt á ættini. Besta summarætt, men ein tann ringasta um veturin. Runar undir gassá, er ikki farandi inn í holurnar undir Vestmannabjørgunum.

Landsynningur kann vera vátur, men er ikki mjørkaætt.

Landsynningur er ein tann ringasta ættin um veturin; besta ætt um summarið.

Landsynningur sunnan

Ættin er hvirluætt inni á Fjørð – skaðaætt. Ikki nógvar skaðaættir eru í Vestmanna, men flestu skaðar eru á hesari ættini. Hvirlurnar koma úr øllum ættum.

Er sagt frá vindi av landsynningi suðuri, er meira vindur í Vestmanna, enn miðalvindurin er fyri landið.

Tað kann regna heilt illa á landsynningi suðuri, og ættin er ikki mjørkaætt.

Landsynningur sunnan er ring ætt í illveðri – annars ikki. Ringast er hon uttarlaga og ovarlaga í bygdini.

Sunnan

Tá ið ættin er sunnan, er vindurin javnur. Tað er púra stilt á Válinum. Besta ætt inni á Fjørð.

Í lítlum vindi er minni vindur á suðurættini í Vestmanna enn í miðalvindinum kring landið. Er nógvur vindur, er nógvur baksláttur.

Hann drepur uppi frá Nesinum inn á Vál og uppi í Fjalli.

Ættin er vanliga vát, men er ikki mjørkaætt.

Sunnan er ring ætt í nógvum vindi. Er lítil vindur kring landið, er ættin góð í Vestmanna.

Útsynningur sunnan

Útsynningur sunnan er ein keðilig ætt í Vestmanna. Líkist útsynningi, tað er ikki tann stóri munurin.

Útsynningur

Er ættin útsynningur, er vindurin sum heild javnur, tó hvirlur í støðum.

Vindferðin er nakað tað sama sum miðalvindferðin kring landið.

Mynd 8 Myndin tikin í útsynning. Er nógvur vindur á útsynningi, eru harðligar hvirlur uttarlaga á vestursíðuni á bygdini – úti í Gerðinum og á Rógvu. Er vindferðin meiri enn 25 m/s, eru harðligar hvirlur út í Gerðinum, er vindferðin minni enn 25 m/s, er mestsum still. Er vindferðin meiri enn 22 m/s, eru harðligar hvirlur úti á Rógvu, er vindferðin minni enn 22 m/s, er mestsum still.

Útsynningur er ein vát og keðilig ætt og eisini mjørkaætt.

Yvirhøvur er ættin ein miðalgóð ætt. Hon er ymisk kring bygdina. Góð úti á Sundinum.

Útsynningur vestan

Veðrið á útsynningi vestri líkist veðrinum á útsynningi, lítil munur.

Vestan

Er ættin vestan, er javnur vindur fyri tað mesta í Vestmanna. Er tó ikki líka javnur allastaðni í bygdini.  Hann er javnur inn á Fjørð. Bygningarnir niðri á havnalagnum hava broytt ættin niðalaga. Harðligur inni á Leiti.

Tað kann vera nógvur vindur á hesari ættini uttarlaga í bygdini.

Vestan roynist yvirhøvur væl út á dagin. Kann vera vátt og vindur á morgni, men veðrið roynist væl út á dagin. 

Mynd 9: Myndin tikin av Lágafjalli (650m) ímóti vestri. Vindurin má upp um Grimstaðfjall (450m), ið er norðast á Vágoynni, áðrenn hann aftur skal upp um Hægstafjall (295m). Hetta verjir væl ímóti lotinum, tá ið lítil vindur er. Er nógvur vindur, kann hann vera ójavnur í støðum – serliga uttarlaga í bygdini.

Ættin er vát, tað regnar ofta illa á vestri. Tá ið gruggið var komið út á hálva havnina (vánna), sleit í. Avfallið fylgir ofta sjóvarfallinum. Tað er turrari á eystfallinum.

Niðri í bygdini er sjálvdan mjørki. Tey ovastu húsini í Miðalsbrekku kunnu vera burtur á vestri.

Ættin er ikki ein góð ætt, tá ið tað er nógvur vindur.

Útnyrðingur vestan

Veðrið á útnyrðingi vestri líkist veðrinum á vestri.

Útnyrðingur

Tá ið ættin er útnyrðingur, er ójavnur vindur í bygdini. Tað kunnu vera harðar hvirlur. Ovarlaga og uttarlaga í bygdini er útnyrðingur harðligur. Inni á Fjørð eru ikki so nógvar hvirlur.

Eisini kann vera rennisjógvur, sum ger tað trupult at liggja við bryggju í Vestmanna.

Á útnyrðingi er vindurin meiri ovarlaga í bygdini enn sagt er fyri landið. Niðri í bygdini er minni vindur. 

Figure 10 Myndin tikin av Kráargili í útnyrðing. Áðrenn luftin skal upp um Melin (291m), er hon farin upp umhægri fjøll longri- burtur frá bygdini. Tey bæði gera vindin ójavnan niðri í bygdini við hørðum hvirlum og meiri vindi enn miðal fyri landið, og eisini skýgerð og avfall. Sjórok er í ringum veðri kring alla bygdina.

Tað regnar vanliga á útnyrðingi – hann grætur. Tað kann eisini vera sjórok í ringum veðri. Tað kann svíða alt av, gras og bløð. Jarnklædningur rustar ímóti ættini. Hetta er ring terraætt.

Á útnyrðingi kann mjørki vera ovarlaga í Miðalsbrekku og á vestursíðuni sum heild.

Ættin er ikki roknað sum ein góð ætt í Vestmanna, kann vera øgilig Uppi í Vestri og á Rógvu.

Útnyrðingurin hevur vanliga morgungron, men hann blíðkast út á dagin.

Útnyrðingur norðan

Veðrið á útnyrðingi norði líkist veðrinum á norði.

VEÐRIÐ Á VIÐAREIÐI

SEPTEMBUR 2022

VEÐURSTOVA FØROYA

Les alt skjalið í pdf: Veðrið Á Viðareiði

Viðareiði

Viðareiði er norðasta bygdin í Føroyum – á einum eiði norðast á Viðoynni.

Norðureftir og suðureftir eru høg fjøll, meðan bæði eystan fyri og vestan fyri bygdina er opið hav.

Norðan fyri eiðið og harvið eisini bygdina og í ein útnyrðing norðan er triðhægsta fjallið í Føroyum, Villingardalsfjall (843m). Úr Villingardalsfjalli og í landsynning er ein lægri fjallarøð, sum ímóti eggini. Sunnanfyri er Malinsfjall (750m).

Mynd 1: Kort av Viðoy. Bygdirnar báðar á oynni, fjøllini og onnur staðarnøvn síggjast.

Sjálvt eiðið er opið í útnyrðing vestan og landsynning eystan. Ættin liggur eftir eiðinum ikki bert á hesum báðum ættum, men eisini á ættunum báðumegin við: á vestri og útnyrðingi og á eystri og landsynningi.

Villingardalsfjall og fjallarøðin úr Torratindi og í landsynning ávirka veðrið í bygdini, tá ið ættin er ímillum útnyrðing og landnyrðing norðan. Malinsfjall ávirkar veðrið, tá ið ættin er sunnan og báðumegin sunnan.

Oyggjarnar eystan fyri Viðoy ávirka ikki veðrið í bygdini. Tó síggjast nógv tekn á bæði Fugloy og Svínoy, hvør ættin er í bygdini.

Oyggjarnar vestan fyri Viðoy ávirka veðrið í bygdini eitt sindur. Kunoy og Kalsoy ávirka, tá ið ættin er úr útsynningi upp í vestan. Oman fyri vestan ávirkar eingin onnur oyggj veðrið á Viðareiði. 

Veðrið í bygdini

Veðrið á Viðareiði er sera nær tengt at ættini. Sveiggini ímillum gott og ringt veður kunnu vera stór, og bert lítil munur í ættini kann gera stóran mun í veðrinum. Er liggjandi góðveður av suðri í nakrar dagar, kann vera sera lýtt og gott veður við klárum lofti og nógvari sól. Liggur hann vestaneftir, er vanliga nógvur vindur, á norðurætt kann vera gjøgnumtreingjandi kuldi, og á eystri kann mjørki fjala alla bygdina.

Alt meðan veðrið aðrastaðni í Føroyum kann vera munandi øðrvísi.

Fyri at fáa greiði á hvussu veðrið er á teimum ymsu ættunum í bygdini, setti undirritaði seg í samband við Joen Jacob Heinesen (JJH), vanliga nevndur Akki. JJH hevur eitt 4-markafesti á Viðareiði, umframt at hann hevur verið sjómaður alt sítt vaksna lív – t.e. útróðrarmaður og skipari á trolbáti á landleiðini, umframt ein av frægastu bakkamonnunum, tá ið teir hava fleygað lunda í urðini ella í Settorvu.

Við til samrøðuna í heiminum hjá JJH hevði eg spurnarblað – til allar 16 ættirnar, ið vanliga eru umtalaðar í bygdin:

Ø Er vindurin javnur ella ójavnur á ættini

Ø Er meira vindur í ættini enn aðrasteðs – ella øvugt

Ø Er ættin vát – t.e. regn, tá ið turt er aðrastaðni – ella øvugt

Ø Er hetta mjørkaætt?

Ø Er ættin vanliga ein góð ætt ella ein ring ætt – ber til at siga tað við fáum orðum?

Ø Onnur viðurskifti um ættina, søgur, fyribrigdi, hendingar o.s.fr.

Spurt varð somu spurningarnar ætt fyri ætt. Byrjað varð við norðan, og var farið allan kringin runt eystureftir, og steðgað var við heil- og hálv- og millumættirnar.

Spurningar og svar og aðrar viðmerkingar síggjast aftast í hesum skjali.

Mynd 2: Tær 32 ættirnar. Til samrøðuna eru ikki allar 32 ættirnar brúktar, men onnurhvør - t.e. heil-, hálv- og millumættirnar.

Norðan

Tá ið hann kemur av norði, siga viðingar, at hann stendur inná (inn á oynna). Yvirhøvur er minni vindur, enn sagt er fyri landið á norðurætt.

Er barometrið høgt, og tað er lítil vindur, er vanliga stilt og køli/kalt í bygdini. Í góðum veðri um summari er sjáldan turt veður á Viðareiði – tá ið sólin skínur á norði, er ælið víst.

Øðrvísi er, tá ið vindurin er nógvur, 20 m/s ella meiri. Tá er ættin ójøvn í bygdini – ikki bert á beinum norði, men á ættunum báðumegin við, t.e av útnyrðingi norði og landnyrðingi norði.

Beinur norðan er ringur, og á ættunum kring norðan liggur hann rangur – t.e. at tað slær aftur í Malinsfjalli. Landnyrðingur norðan hevur tær harðastu hvirlurnar og er skaðaætt.

Er ættin eystan fyri norðan, skáar hann á Múlanum.

Norðan er vanliga roknað sum ein vát ætt á Viðareiði.

Á Viðareiði gongur toran harðast á norði.

Norðan er ikki roknað sum vanlig mjørkaætt, tó at tað um summarið kann vera liggjandi mjørki, tá ið veðrið kring oyggjarnar er gott. Tá setir hann mjørkan um skørini.

Skadda er vanlig um Villingardalsfjall á norði (frá útnyrðingi til landnyrðing).

Yvirhøvur er norðan ein góð ætt, men hon kann ikki brúkast til nógv.

Landnyrðingur

Landnyrðingur er ójøvn ætt – sleppur ikki beint eftir eiðinum. Er nógv avfall, er ættin meiri ójøvn.

Liggur hann beint undir landnyrðingi, á landnyrðingi eystri, liggur hann um eiðið, og tá er hann javnur.

Ættin er ikki vanlig á Viðareiði. Tað er ikki meiri vindur enn sagt er fyri landið á landnyrðingi; viðhvørt er minni vindur.

Ættin er vát, og tað kann vera mjørki, serliga á vári.

Landnyrðingur er ikki ein góð ætt í bygdini, men ymiskt er, hvussu fólk ymsastaðni í bygdini uppliva ættina.

Á landnyrðingi er vanliga brim í Eiðsvík og fram við landinum, tó at ættin viðhvørt kann vera góð í Eisvík. Ættin er sett í samband við kulda og er tann ringasta at turka kjøt í.

Eystan

Byrjandi við eystri – tað er tá ið hann sleppur undan Fugloynni (Norðberg) og inn á Eiðvík – so er vindurin javnur á Viðareiði. Vindferðin er ikki meiri, enn hann er kring landið. Heldur ikki er eysturættin vátari á Viðareiði enn kring landið – heldur øvugt, um munur skal gerast.

Eystan er mjørkaætt á Viðareiði. Hann kann viðhvørt liggja tráur við avfalli ella mjørka.

Í lembingini í apríl og í mai kann hann hava tømt seg av eystri (tømingur – hæsingur) og liggja við kulda og ongum avfalli.

Mynd 3: Fugloy og Svínoy avmyndaðar úr Eiðsvík. Á eysturætt kemur hann undan Norðbergi á Fugloynni og inn í Eiðsvík. Myndaánari Anja Mazuhn

Í aðrar mátar er eystan ein eitt sindur óútroknilig ætt. Kann vera stak góð ætt viðhvørt um summarið – er tó ikki nøkur ynskiætt á Viðareiði.

Landsynningur

Landsynningur fer ígjøgnum Fugloyarfjørð og kemur inn á Eiðsvík. Viðhvørt kann hann liggja so tráur av eystri við avfalli ella mjørka.

Landsynningur er ein jøvn ætt, ikki skaðaætt. Fólk í bygdini ræðast ikki landsynning. Vindferðin á landsynningi er tann sama, sum er søgd fyri landið.

Landsynningur er vátur á Viðareiði, tann ringasta regnættin í bygdini – helst í øllum landinum. Regnið eystaneftir er fult av fananskapi, segði ein viðingur, sum hevði fullan hjall av kjøti. Tað regnar altíð, tá ið landsynningurin byrjar. Liggur hon í fleiri dagar, er tømingur, líkasum á eystri. Tað regnar á sama hátt sum í øðrum støðum.

Landsynningur er mjørkaætt á Viðareiði. Men tá má vindurin vera lítil, helst minni enn 5 m/s.

Eitt fyribrigdi um landsynning: Umleið 8 tímar áðrenn vind og nógv regni av landsynningi – meðan tað enn var fínasta veður – dunaði (sang) tað í el-tráðunum, sum gingu inn í galvin á einum húsi, ið standa mitt á eiðinum, eystan fyri Grømma.

Mynd 4: Bygdin og eiðið av Villingardalsfjalli ímóti landsynningi. Eiðið vendir í landsynning eystan og útnyrðing vestan. 4 av heil- og hálvættunum fara eftir eiðinum; 4 fara tvørtur um eiðið. Fjallið sunnan fyri bygdina er Malinsfjall (750 m). Myndaánari: Jóannes Sørensen

Eisini verður sagt um landsynning, at hann er so óreinur, at sást tú, at tað garðaði á sjónum (andøvsgul) undir Skógum á hesari ættini, var ov nógvur vindur at fleyga í Settorvu.

Sunnan

Sunnan er roknað sum besta ættin á Viðareiði. Malinsfjall stendur og verjir bygdina.

Vindurin er javnur á suðuri. Nakað skal til av vindi, fyrr enn tað yvirhøvur merkist í bygdini.

Ættin er turr og ikki tokuætt. Kann gott regna út av Svínoyarfirði og út av Hvannasundi (Haraldsundi?), meðan tað er turt á Viðareiði.

Sunnan er besta ættin í bygdini, bæði tá ið tað kemur til vind og til avfall. Ættirnar báðumegin við eru eisini turrar, tó er útsynningur sunnan turrari enn landsynningur sunnan. Útsynningur sunnan er ynskiættin í hoyna.

Mynd 5: Av Oyggjaskoratindi eystan fyri Villingardalsfjall og suðureftir.  Myndaánari Viktor Posnov

Tá ið sólin kom í ættina, og tað ikki fór at regna, so bleiv ikki regn tann dagin – hetta er galdandi fyri ættirnar úr suðri til útsynning.

Útsynningur sunnan

Útsynningur sunnan er hørð hvirluætt, er størsta skaðaætt í ringum veðri á vetri. Var ikki soleiðis fyrr – er blivin tað síðan jólaódnina.

Útsynningur

Útsynningur kemur til bygdina av Múlabygd um Leitið.

Vindurin á útsynningi er javnur, fer eystur ígjøgnum eiðið. Vanliga er minni vindur á ættini, enn sagt er fyri Føroyar. Kann vera næstan stilli, tá ið hann hevur sagt upp í 10 til 15 m/s.

Útsynningur er ikki ein vát ætt á Viðareiði. Tá ið tað er ælaveður, er útsynningurin morgunljótur – t.e. at tað er ælaveður á morgni. Keðiligt í hoyna.

Tá ið tað er púra klár luft á útsynningi, er ofta mjørki oman á Liðarnar og niðan í Kopp (Inni í Vík).

Eitt tekn uppá útsynning er, at mjørkin stendur í Vatnsdal á Fugloy. Tá er ofta gott veður á Viðareiði.

Mynd 6: Myndin tikin av Eggini í ein útsynning. Myndaánari ókendur

Yvirhøvur er útsynningur ein góð ætt á Viðareiði. Mesta sólin er av útsynningi og útsynningi vestri.

Útsynningur vestan

Á útsynningi vestri liggur hann undan Múlanum.

Flógvin sær tað sama út í útsynningi vestri og á norði í øllum veðri.

Vestan

Vestan sleppur undan Múlanum og inn á Helluna. Tað sæst á sjónum, at vesturættin er, tá ið vindurin sleppur inn ímóti Múlabø og setir mjørkan í Malinsfjall.

Mynd 7: Á eiðinum ímóti vestri. Myndaánari undirritaði

Vindurin á vestri er javnur. Vindferðin er so at siga altíð nakað væl størri, enn sagt hevur verið fyri landið. Miðalvindurin kann viðhvørt næstan faldast við tvey.

Vestan er ikki roknað sum ein vát ætt. Heldur ikki mjørkaætt. Tær vátu ættinar eru eysturættirnar. Tað er vanliga klárari á vestri.

Vestan er tann ringasta ættin í bygdini, tá ið snýr seg um vind og brim á Helluni.

Eitt fyribrigdi um vesturættina: Nú setti hann í fjallið (Malinsfjall) – t.e. fjallið vekk í mjørka, úr hjallanum og niðaneftir. Keðiligt, tá ið vit skuldu á fjall.

Útnyrðingur

Útnyrðingur er, tá ið hann sleppur heim við Líðini. Hann liggur javnur suður ígjøgnum Sundið.

Útnyrðingur er ein jøvn ætt. Ikki skaðaætt. Vindferðin er tann sama ella eitt sindur meiri, enn sum sagt er fyri landið.

Sama er galdandi fyri útnyrðing vestan. Hann er tann, sum gongur beinast eftir eiðinum.

Útnyrðingur ikki serliga vát ætt, og er ikki mjørkaætt. Grov æl eru vanlig á útnyrðingi.

Mynd 8: Villingardalsfjall (841 m) avmyndað av Válinum í útnyrðing. Líðin gongur í útnyrðing/landsynning. Er útnyrðingur, sleppur hann heim við Líðini.  Myndaánari ókendur. 

Annars er útnyrðingur ein góð ætt – viðingar ræðast ikki ættina. Góð ætt at turka kjøt. Tá ið tað regnar á útnyrðingi, og krovini í hjallunum gerast vát, er tað ikki keðiligt fyri kjøtið, sum tað er á landsynningi.

Útnyrðingur norðan

Tá ið hann liggur av útnyrðingi norði, kemur hann oman av rustini í Villingardalsfjalli.

Vindur er ójavnur, í ringum veðri harðar hvirlur. Uppi við Garð er ættin ringasta skaðaætt.

Útnyrðingur norðan er ikki ein vát ætt ella mjørkaætt.